ابی نعیم در حلیة الاولیاء به نقل از عمران بن حصین آورده است:

رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله فرمود: می آیی با هم به عیادت فاطمه (س) برویم؟ او بیمار است. گفتم: آری. با هم (سوی خانه فاطمه) روانه شدیم، تا به در خانه رسیدیم، رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله سلام کرده اذن دخول خواست و فرمود: آیا من و آنکه همراهم است (می توانیم) داخل شویم؟

فاطمه (س) گفت: آری، اما چه کسی همراه شماست؟ به خدا سوگند، جز عبائی، چیزی در بر ندارم.

فرمود: با عبا چنین و چنان کن.

به فاطمه آموخت که با آن عبا خود را چگونه بپوشاند.

فاطمه (س) گفت: به خدا سوگند، چیزی سر مرا نپوشانده است.

رسول اکرم ملافه ای را که در بر داشت به او داد و فرمود: با این پارچه سر خود را بپوشان.

پس فاطمه (س) به آن دو اجازه ورود داد. و آن دو وارد شدند.

رسول اکرم فرمود: حالت چگونه است؟

گفت: بیمارم، و نیز طعامی برای خوردن ندارم.

فرمود: دخترکم راضیت نمی کند اینکه بانوی زنان دو عالمی؟

گفت: پس مریم دختر عمران چه؟

فرمود: او بانوی زنان روزگار خود و تو بانوی زنان روزگار خود هستی. به خدا سوگند تو را به همسری کسی درآوردم که آقا و سید است در دنیا و آخرت.

شأن و مقام حضرت فاطمه زهرا علیها السلام و جنبه قداست آن بانوی بزرگوار، بر هر مسلمان مؤمنی، امری بدیهی و مسلم است. در فقه و فرهنگ اسلامی نیز، تجلیل و تکریم و تعظیم به حضرت فاطمه زهراء در مرتبه والایی قرار دارد که رعایت آن بر هر فرد مسلمانی در ردیف واجبات و عدم رعایت آن جزو محرمات و معاصی به شمار می آید. در اینجا به عنوان نمونه به چند مورد از دستورات فقهی که در باب «احترام به حضرت فاطمه علیها السلام» صادر شده اشاره می شود.

برای فرد بی وضو حرام است که اسم خداوند متعال را مس نمایند، و مس اسامی مبارک پیغمبر و ائمه و حضرت زهرا علیها السلام نیز اگر هتک حرمت و بی احترامی تلقی شود حرام است.

حفظ حرمت اسامی معصومین علیهم السّلام و زیر پانگذاشتن و دور نگه داشتن این اسامی مبارک از اماکن آلوده و ناپاک، از واجبات شرعی است.

بنا بر احتیاط واجب دروغ بستن بر حضرت زهرا علیها السلام روزه را باطل می کند. (1) .

در باب دیات و قصاص فقه اسلامی نیز آمده است که متعدیان به امور اعتقادی حکم ارتداد را دارند. علامه حلی (ره) در تحریر الاحکام دراین باره می گوید: کسی که مادر پیامبر گرامی را یا دخترش را مورد قذف و نسبت ناروا و عمل غیر مشروع قرار دهد مرتد و از دین خارج است.

کیفر دشنام گفتن به فاطمه زهرا علیها السلام قتل است. بر اساس فقه اسلامی فردی که نسبت به آن بانوی مقدس هتک حرمت کند و به فحاشی و دشنام و بدگویی، زبان بگشاید مستوجب مرگ است و باید به قتل رسانده شود. امام خمینی (ره) در تحریر الوسیله خود می فرماید: الحاق صدیقه طاهره علیها السلام به ائمه اطهار علیهم السّلام از فرزندانش، خالی از وجه نیست، بلی اگر دشنام به صدیقه طاهره بازگشت به دشنام و سب رسول الله صلی الله علیه وآله نماید بدون شبهه دشنام دهند کشته می شود. طبق نظر فقهای شیعه اگر شخصی به پیامبر صلی الله علیه وآله یا ائمه معصومین علیهم السّلام و حضرت فاطمه زهرا علیها السلام دشنام دهد بر شنونده آن واجب است او را به قتل برساند مگر این که ترس زیان جانی و یا مالی قابل توجه یا آبرویی بر خود داشته باشد بنابراین هم وجوب قتل ثابت است و هم این که اجرای این حکم احتیاج به اجازه حاکم شرع ندارد. (2) .

پس دریافتیم که از نظر فقهی اگر کسی به چهارده معصوم علیهم السّلام ناسزا بگوید و یا عملی توهین آمیز در مورد آنان انجام دهد حکمش قتل است. مسلماً حضرت فاطمه زهرا علیها السلام یکی از حضرات معصومین می باشند. در روایتی از امام جعفر صادق علیه السّلام می خوانیم که فرمود: چون حضرت مهدی علیه السّلام ظهور کند پس از اقداماتی به کیفر قاتلان ستمگر مادرش حضرت فاطمه علیها السلام می پردازد و به سراغ قبر آنان می رود و آنان را زنده می کند، و به محاکمه می کشد و پس از آن به دارشان آویزان می کند و پس از باز کردن از دار، پیکر کثیف و نحسشان را آتش می زند. (3) .

علاوه بر حکم فقهی در مورد توهین کننده به حضرت فاطمه علیها السلام، اذیت حضرت فاطمه علیها السلام اذیت خدا و پیامبر صلی الله علیه وآله است. دهها حدیث معتبر در این مورد در کتابهای شیعه و سنی آمده است.

واکنش حضرت امام خمینی (ره) به اهانت کننده به حضرت صدیقه طاهره جالب است. روز شنبه هشتم بهمن 1367 از صدای جمهوری اسلامی ایران گزارشی پخش شد که در آن شخصی با جسارت به حضرت زهرا (س) الگو بودن ایشان را رد کرد. حضرت امام در نامه ای خطاب به رئیس وقت سازمان صدا و سیما فرمودند:

بسمه تعالی

آقاى محمد هاشمى مدیر عامل صدا و سیماى جمهورى اسلامى

با کمال تأسف و تأثر صدای جمهوری اسلامی مطالبی در مورد الگوی زن پخش کرده است که انسان شرم دارد بازگو نماید. فردی که این مطالب را پخش کرده است تعزیر و اخراج می گردد و دست اندرکاران آن تعزیر خواهند شد و در صورتی که ثابت شود قصد توهین در کار بوده است بلا شک فرد توهین کننده محکوم به اعدام است، اگر بار دیگر از این گونه قضایا تکرار گردد موجب تنبیه و توبیخ و مجازات شدید و جدی مسؤولین رده بالای صدا و سیما خواهد شد. البته در تمامی زمینه ها قوه قضائیه اقدام می نماید.

روح الله الموسوی الخمینی 9/11/1367 (4)

حساسیت بنیانگذار جمهوری اسلامی بر شأن والای حضرت زهرا (س) به خوبی از این واکنش و حتی نوع نگارش آن آشکار است. چنان که این نامه فاقد سلام و تعارفات معمول و بسیار عتاب آلود است که مشابه آن را کمتر می توان یافت.

اگر انسان در عدد تسبیح شک نماید، در صورتی که از محل آن نگذشته باشد، باید بنا را بر کمتر بگذارد؛ و اگر اشتباه کند و بر تعداد تکبیرها یا غیر آن بیفزاید، باید دست از زیادی بردارد و بنا را بر سی وچهار یا سی وسه بگذارد و در چنین موردی بهتر است در تکبیر و تحمید، نه در تسبیح (سبحان الله) بنا بگذارد که یکی کم است و سپس با گفتن یک مرتبه، عدد را تکمیل کند.(32)

امام صادق علیه السلام می فرماید:

«إِذا شَکَکْتَ فِی تَسْبِیحِ فاطِمَةَ الزَّهْراءِعلیها السلام فَأَعِدْ»؛(33)

هر گاه در اعداد تسبیح حضرت زهرا علیها السلام شک کردی، پس اعاده کن.

پس از آن که انسان به عجز و ناتوانی خویش در شناخت خالق اعتراف کرد، با گفتن الحمدلله که از افضل اذکار تسبیح است، وارد مرحله بعدی می شود.

حضرت امام خمینی؛ در باب حمد می فرماید: «حمد خدا مساوی شکر است؛ چنانچه در روایات کثیره وارد است که، کسی که بگوید: الحمدلله، شکر خدا را ادا کرده؛ چنانچه امام صادق علیه السلام فرمود: شکر هر نعمتی، و اگر چه بزرگ باشد این است که حمد خدای عز و جل کنی.»

و... امام صادق علیه السلام فرمود:... کمال شکر گفتن مرد الحمدلله رب العالمین است،.... و در حدیثی حماد بن عثمان گفت: حضرت صادق علیه السلام از مسجد بیرون آمد در حالی که مرکب آن حضرت گم شده بود. حضرت فرمود: «اگر خداوند آن را به من رد کند، حق شکر او را به جا می آورم». راوی می گوید: امام علیه السلام درنگی نکرد تا آنکه آن مرکب آورده شد. پس فرمود: «الحمدلله». قائلی عرض کرد: «فدایت شوم، آیا شما نگفتید که حق شکر خدا را به جا می آورم»

فرمود: «آیا نشنیدی که من گفتم: الحمدلله.»

از این روایت معلوم می شود که حمد خداوند برترین شکر لسانی است. (30)

(31) اسرار و آثار تسبیح حضرت زهرا علیها السلام، ص 52 به نقل از معانی الاخبار.

امام صادق علیه السلام می فرماید:

یکی از جاهایی که تسبیح حضرت فاطمه زهرا علیها السلام گفتن آن وارد است هنگامی که به خوابگاه خود رفتی، سی و چهار بار الله اکبر بگو، و سی و سه بار الحمد لله و سی و سه بار سبحان الله و آیة الکرسی و معوذتین را قل اعوذ برب الفلق و قل اعوذ برب الناس و ده آیه از اول سوره صافات و ده آیه از آخر آن را بخوان. (28)

در تسبیح فاطمی علیها السلام، انسان با گفتن «الله اکبر» به نهایت عجز خود اعتراف می کند و به ناتوانیش به درگاه الهی بارها اقرار می کند.

جمیع بن عمیر گوید: در محضر امام صادق علیه السلام بودم، حضرت از من پرسید: جمله «الله اکبر» یعنی چه؟ گفتم: یعنی خدا از همه چیز بزرگتر است، حضرت فرمود: مطابق این معنی، خدا را چیزی تصور کرده و سپس مقایسه با سایر اشیاء کرده ای و او را بزرگتر از آن چیزها تصور نموده ای.

عرض کردم: پس معنی الله اکبر چیست؟ حضرت پاسخ داد: معنایش این است که؛ «الله اکبر من أن یوصف؛ (29)

خداوند بزرگتر از آن است که وصف گردد.»

ابراهیم بن محمد ثقفی روایت کرده: که تسبیح حضرت زهرا دختر رسول صلی الله علیه و آله از یک رشته نخ پشمی به هم بافته شده ای بود که به عداد تکبیرات بر آن گره خورده و حضرت آن را با دستش حرکت می داد و تکبیر می گفت تا این که حمزه بن عبدالمطلب شهید شد. بعد، از تربت او استفاده کرده و تسبیح هایی از آن ساخت و مردم نیز از او تبعیت کرده و از تربت حضرت حمزه تسبیح درست کردند، تا این که حضرت حسین بن علی علیه السلام به شهادت رسید این عمل را با تربت آن حضرت انجام دادند چون فضیلت و مزیت بیشتری داشت. (23)

در کتاب حسن بن محبوب آمده: که از حضرت صادق علیه السلام درباره استفاده از دو تربت سؤال شد که ساختن تسبیح از تربت کدام یک از این دو- حضرت حمزه و یا حضرت امام حسین علیه السلام- افضل است، حضرت پاسخ داد که دانه های تسبیحی که از خاک قبر حضرت امام حسین درست شود پیش از آنکه تسبیح گفته شود خودش تسبیح می گوید. (24)

روایت شده که: هرگاه حورالعین یکی از فرشتگان را ببیند که برای کاری به طرف زمین می آید با تسبیحی که از خاک قبر حضرت امام حسین علیه السلام درست شده راه او را پیدا می کنند. (25)

روایت شده هنگامی که حضرت زین العابدین علیه السلام را نزد یزید بردند تصمیم گرفت ایشان را بکشد. از این رو شروع به صحبت کرد تا شاید حضرت سخنی گوید که موجب قتلش بشود. ولی امام سجاد علیه السلام همان اندازه سخن می گفت که یزید با ایشان گفتگو کرده بود. در دست حضرت تسبیح کوچکی بود که با انگشتانش آن را می چرخانید و صحبت می کرد. یزید علیه اللعنه گفت: من با تو صحبت می کنم و تو پاسخ مرا در حالی می دهی که انگشتانت تسبیح را می چرخاند، چگونه این کار را روا می دانی؟

حضرت فرمود: پدرم از جدم علیهما السلام به من خبر داد هنگامی که نماز صبح را می خواند و از جا حرکت می کرد چیزی نمی گفت تا اینکه تسبیح را به دست گرفته و این دعا را می خواند:

«اللهم إنی اصبحت اسبحک و احمدک و اهللک و اکبرک و امجدک بعدد ما ادیر به سبحتی»

«خداوندا! من صبح کردم در حالیکه تو را تسبیح و تحمید و تهلیل و تکبیر و تمجید می گویم به تعداد دانه های تسبیحی که می گردانم».

و بعد تسبیح را به دست گرفته و آن را می چرخانید و هر چه دلش می خواست سخن می گفت بدون اینکه ذکری بگوید و تسبیحی کند، و می فرمود که این برایش حساب شده موجب حفظ و نگهداری او است تا این که به رختخوابش می رفت آن هنگام که در بسترش جای می گرفت همان ذکر را می گفت و تسبیحش را زیر سرش می گذاشت از آن لحظه تا وقتی که از خواب برمی خواست برای آن حضرت ذکر و تسبیح به حساب می آمد، من در این کار به جدم اقتدا کرده و بخاطر پیروی از او انجام داده ام. یزید علیه اللعنه برای چندمین بار به حضرت گفت: من با هیچ یک از شما صحبت نکردم مگر اینکه طوری پاسخ گفت که بر من چیره شد و سپس، از قتل حضرت صرف نظر کرده دستور داد ایشان را آزاد کنند. (26)

امام صادق علیه السلام می فرماید: سجده بر تربت قبر حسین علیه السلام تا زمین هفتم را نور باران میکند، و کسی که تسبیحی از خاک مرقد حسین علیه السلام با خود داشته باشد، تسبیح گوی حق محسوب می شود، گرچه با آن تسبیح نگوید. (27)

اول: بعد از نماز عید فطر

سید بن طاووس حلی در اقبال الاعمال، پس از سخن درباره نماز عید فطر گوید:

«... ثم سبح تسبیح فاطمة الزهراء علیها السلام»؛ (21)

پس از نماز عید، تسبیح فاطمه زهرا علیها السلام را به جای آور.

دوم: برای رفع سنگینی گوش

روایت شده که مردی نزد امام صادق علیه السلام آمد و امام علیه السلام به او چیزی گفت ولی آن مرد نشنید و از سنگینی گوش شکایت کرد، پس امام صادق علیه السلام به او فرمود:

چرا تسبیح حضرت زهرا علیها السلام را نمی خوانی؟

آن مرد پرسید: تسبیح زهرا علیها السلام چیست؟

امام علیه السلام فرمود: سی و چهار مرتبه الله اکبر، سی و سه مرتبه الحمد لله، و سی و سه مرتبه سبحان الله می گویی که مجموعا صد مرتبه می باشد.

راوی گفته: پس از مدتی که این کار را انجام دادم، سنگینی شنواییم از بین رفت و بهبود یافتم. (22)