(1) بحارالانوار، ج 43، ص 185.

یکی از بهترین مؤیّدات بر ارتکاب عمل و شکستن حرمت و حریم خانه حضرت فاطمه علیها السلام اظهار تأسّف و پشیمانی شدید خلیفه در آخرین لحظات زندگی است و این بهترین شاهد است که مسأله در حدّ تهدید به احراق پایان نیافته بلکه مأمورین او به خانه ریختند و حرمت و حریم خانه را شکستند.

مسأله ندامت و پشیمانی ابوبکر نسبت به اموری که در دوران خلافت دو ساله خود مرتکب شد، در کتب معتبر اهل سنّت و شیعه آمده است، و نخستین چیزی را که از آن اظهار ندامت و پشیمانی شدید می کند کشف و تفتیش خانه فاطمه علیها السلام است.

محسن علیه السلام در شکم مادر با ضربات مهاجمین مجروح گردید و به خون خود آغشته شد... و این گونه با تنی آزرده و مجروح وارد صحرای محشر خواهد شد.

دو مادر بزرگ او- یعنی مادر علی و فاطمه علیهماالسلام- و دو عمه او با کمک اسماء او را می آورند و فاطمه علیها السلام نیز همراه آنان است.

آنان فریاد می زنند، و بر سر و صورت زنان گریه می کنند. جبرئیل نیز به نیابت از جنین بی زبان لب به سخن می گشاید و دادخواهی می نماید.

پیامبر صلی اللَّه علیه و آله در این محکمه حضور می یابد و محسن علیه السلام را که یادگار اوست بر سر دست می گیرد و شخصاً برای دادخواهی بپا می خیزد. و اینچنین عظمت مظلوم سقیفه بر همگان معلوم می گردد.

«یأتی محسن مخضّباً محمولاً، تحمله خدیجة بنت خویلد و فاطمة بنت أسد أمّ أمیرالمؤمنین علیه السلام- و هما جدّتاه- و أمّ هانی و جمّانة- عمّتاه ابنتا أبی طالب علیه السلام- و أسماء بنت عمیس الخثعمیة صارخات، أیدیهنَّ علی خدودهنَّ و نواصیهنَّ منتشرة و الملائکة تسترهنَّ بأجنحتهنَّ، و فاطمة أُمّه تبکی و تصیح و تقول: «هذا یومکم الذی کنتم توعدون»، و جبرائیل یصیح- یعنی محسناً- و یقول: «إنّی مظلوم فانتصر».

فیأخذ رسول اللَّه صلی اللَّه علیه و آله محسناً علی یدیه رافعاً له إلی السماء و هو یقول: «إلهی و سیّدی، صبرنا فی الدنیا احتساباً، و هذا الیوم الذی تجد کل نفس ما عملت من سوء، تودّ لو أنّ بینها و بینه أمداً بعیداً». (105)

روز قیامت حضرت محسن علیه السلام می آید در حالی که او را حمل می کند حضرت خدیجه و فاطمه بنت اسد که دو جده او هستند و ام هانی و جمانه دو دختر حضرت ابوطالب علیه السلام که دو عمه ی او هستند و اسماء بنت عمیس، و در همان حال فریاد می زنند و دستها را بر صورت گذارده اند و موها پریشان کرده اند و ملائکه ایشان را با بالهایشان می پوشانند.

در همین حال مادرش فاطمه علیها السلام گریه می کند و فریاد می زند و می گوید: «امروز همان روزی است که وعده داده شدید».

جبرئیل علیه السلام هم از طرف حضرت محسن علیه السلام فریاد می زند و می گوید: «من مظلوم هستم، خدایا به فریاد رس». پیامبر صلی اللَّه علیه و آله محسن علیه السلام را روی دست می گیرد و او را به آسمان بلند می کند و می گوید: الهی و سیدی، در دنیا بخاطر تو صبر کردیم، و امروز وقت آن است که هر نفسی آنچه بدی کرده آرزو کند که بین او و آنها فاصله زیادی باشد.

اولین و بالاترین ظلم آن است که نسبت به اهل بیت علیهم السلام روا داشته شد، و محسن علیه السلام اولین مظلومِ آل رسول است. محاکمه او بر همه تقدّم دارد و سزای قاتلینش سخت ترین درجه عذاب است.

«فأوّل من یُحکم فیه محسن بن علی علیه السلام و فی قاتله، ثم فی قنفذ. فیؤتیان هو و صاحبه و یُضربان بسیاط من نار لو وقع سوط منها علی البحار لَغَلَت من مشرقها إلی مغربها، و لو وضع علی جبال الدنیا لذابت حتی یصیر رماداً، فیضربان بها» (106) ؛

اول کسی که درباره اش حکم می شود محسن بن علی علیه السلام است. سپس قاتل او و سپس قنفذ را می آورند و با شلاقهایی از آتش می زنند بطوری که اگر یک ضربه آن بر دریاها زده شود از شرق تا غرب آن به جوش می آید، و اگر بر کوههای دنیا گذارده شود ذوب می شود بطوری که خاکستر شود. با چنین تازیانه ای آن دو تن را می زنند.

ای سرکرده سقیفه، تو خوب می دانی با عزیز پیامبر چه کرده ای؟ با همان کینه ای که در دل داری بازگو، تا با همان کینه ای که از تو در دل داریم بشنویم. از تو شنیدنِ قصه دردناکِ شکستن در، و آنچه از بیرون و درون خانه شنیده ای و دیده ای، سوز دیگری در دلِ ما جان نثاران فاطمه علیها السلام بر می انگیزد.

«قال عمر:... فذکرت أحقاد علیّ و ولوعه فی دماء صنادید العرب و کید محمّد و سحره، فرکلتُ الباب و قد ألصقَت أحشائها بالباب تترسه. و سمعتُها و قد صرخَت صرخة حسبتُها قد جعلَت أعلی المدینة أسفلها، و قالت: یا أبتاه یا رسول اللَّه! هکذا کان یُفعل بحبیبتک و ابنتک؟ آه یا فضّة! إلیک فخذینی فقد و اللَّه قُتِل ما فی أحشائی من حمل وسمعتُها تمخض و هی مستندة إلی الجدار، فدفعتُ الباب و دخلت...» (104)

عمر می گوید: (آنگاه که به خانه فاطمه آمدم) کینه های علی و ولع او را به خون بزرگان عرب و حیله و سحر محمد را به یاد آوردم. لذا لگد به در زدم در حالی که فاطمه علیها السلام خود را به درب خانه چسبانده بود و با کمک در از جنینش محافظت می کرد.

او فریادی کشید که گمان کردم مدینه را زیر و رو کرد و گفت: «ای پدر! یا رسول اللَّه! آیا قبلاً هم با حبیبه تو و دخترت چنین می کردند؟ آه! ای فضه مرا دریاب که فرزندم را کشتند».

من صدای ناله او را شنیدم در حالی که به دیوار تکیه داده بود. با این همه در را فشار دادم و وارد شدم!

عمر شخصاً اقدام کرد تا مبادا دلی به رحم آید و بازگردد! فاطمه علیها السلام نمی گذاشت در باز شود، اما وقتی دانست دشمن دست بردار نیست در را رها کرد تا محسنش را نجات دهد!

در این میان «چرا»هایی هست که پاسخ آن را فقط مهدی زهرا علیه السلام می داند؛ ولی فوران خون از پهلو و سینه در آن لحظات اشاره های پر معنایی به محبین فاطمه علیها السلام دارد!

دنباله ماجرا برای کسانی است که هنوز در نیمه راه باوَرَند: بانو تا صحن خانه بیشتر تاب نیاورد و در حالیکه بر زمین می افتاد همه اهل خانه را برای کمک فراخواند.

داستان تازیانه و سیلی یک بار بوده یا تکرار شده؟ نمی دانم! بعد از فریاد «یا فضه» هم...؟!! باز نمی دانم! ولی رویت سیاه باد ای دشمن کینه توز، که تازیانه ات بر «سر» فاطمه علیها السلام اصابت کرد و تا «کتف» او را سیاه نمود! به صورت بانو هم... یا نه؟ نمی دانم! ولی دستت بریده باد که جای سیلی ات بر چهره زهرا علیها السلام ماند... و آنچنان رفت تا به پیامبر صلی اللَّه علیه و آله نشان دهد صورت نیلی را...!!

«ثم جعل الثانی یعالج الباب لیحرقه، فلما رأت علیها السلام إصرار القوم علی ذلک... فتحت لهم الباب و لاذت خلفه. فعصرها الثانی ما بین الحائط و الباب حتّی کادت روحها أن تخرج من شدّة العصرة، و نبع الدم من صدرها و من جنبیها.

فدخلت إلی دارها و نادت: «یا أسماء و یا فضّة و یا فلانة، تعالین و تعاهدن منّی ما تتعاهد النساء من النساء».

قالت أسماء: فما دخلنا البیت إلا و قد أسقطت جنیناً سمّاه رسول اللَّه صلی اللَّه علیه و آله محسناً.

فقال الثانی لعبده قنفذ: «ویلک، إضربها»!! و کان بیده سوط، فجعل یضربها علی رأسها و السوط یلتوی بین کتفیها کالدملج و هی تنادی: «المستعان المستغاث باللَّه و برسوله».

ثم لطمها الثانی علی خدّها لطمة حتّی أثّرت فی خدّها من وراء الخمار و سقط القرط من أُذنها» (103)

سپس عمر دست به کار شد که درِ خانه را آتش بزند. حضرت زهرا علیها السلام که اصرار مردم را دید در را باز کرد و خود به پشت در پناه برد. عمر آن حضرت را بین در و دیوار فشار داد بطوری که از شدت آن نزدیک بود روح آن حضرت بیرون آید، و خون از سینه اش جاری شد.

در این حال حضرت به داخل خانه رفت و صدا زد: «ای اسماء، ای فضّه... بیایید و در آنچه زنان به یکدیگر احتیاج دارند مرا دریابید».

اسماء می گوید: وارد نشدیم مگر وقتی که حضرت جنین خود را سقط کرده بود، همان که پیامبر صلی اللَّه علیه و آله او را محسن نامیده بود.

عمر به غلامش (قنفذ) گفت: وای بر تو، فاطمه را بزن! در دست قنفذ تازیانه ای بود و با آن بر سر آن حضرت زد به طوری که بین دو کتف حضرت اصابت نمود و ورم کرد. در همان حال می فرمود: به خدا و رسولش پناه می برم و از آنان کمک می خواهم.

سپس عمر بر صورت آن حضرت سیلی زد به طوری که از روی پوشش بر گونه حضرت اثر کرد و گوشواره از گوش حضرت افتاد.

- مقدسی، سقط محسن را به سبب زدن زهرا علیها السلام توسط عمر به شیعه نسبت می دهد.

«گوید: و از آن جمله روایت بلاذری است و بین شیعه مشهور که او فاطمه علیها السلام را در فشار در گذاشت تا محسن را سقط کرد. در حالی که همه می دانند پدرش گفت: فاطمه پاره تن من است، هر که او را اذیت کند، مرا اذیت کرده است». (47)

عمادالدین طبری از علمای قرن هفتم هجری: «و می گویند که فاطمه محسن از شکمش سقط شد به سبب آنکه عمر بر شکم او زده بود». (48)

سید تاج الدین علی بن احمد حسینی از علمای قرن یازدهم هجری: «سبب مرگ فاطمه ضربه ای بود که به او زدند و پس از آن فرزندش را سقط کرد». (49)

وی در شمارش فرزندان علی علیه السلام می گوید: «و فرزندی که سقط شد و پیغمبر صلی اللَّه علیه و آله او را در شکم مادرش، محسن نامید». (50)

علی بن محمّد عمری نسابه: «محسن را به حساب نیاورده اند. چون مرده به دنیا آمد. شیعه خبر محسن و ضربه ای که به شکم مادرش زدند را روایت کرده اند. من کتابهای برخی از عالمان انساب را دیده ام که از محسن نام برده اند اما ضربه را از طریقی که بتوانم بر آن اعتماد نمایم، نقل نکرده اند». (51)

از نظر بعضی «فرزندان فاطمه علیها السلام عبارتند از: حسن و حسین و محسن که سقط شد. در معارف ابن قتیبه آمده: محسن در اثر ضربه قنفذ عدوی سقط شد». (52)

امام علیه السلام فرمود: «در قیامت محسن خضاب کشیده و بر دستان خدیجه بنت خویلد، و فاطمه بنت اسد می آید... و جبرئیل- یعنی: محسن- فریاد می زند و می گوید: من ستمدیده ام، مرا یاری فرما. پس رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله محسن را روی دستانش به آسمان بلند می کند و می فرماید:...». (53)

در یک حدیث دیگر فرمود: «... و قاتل فاطمه علیها السلام و قاتل محسن». (54)

امام علیه السلام: «با پایش به شکم زهرا علیها السلام زد که به پسری به نام محسن آبستن بود. در اثر همین لگد محسن سقط شد». (55)

امام علیه السلام: «علّت مرگ فاطمه علیها السلام این بود که قنفذ غلام این مرد، به دستور اربابش با سر غلاف شمشیر به او زد. فاطمه علیها السلام در اثر این ضربه، محسن را سقط کرد». (56)

در دعای امام رضا علیه السلام در سجده شکر: «و (آن دو) فرزند پیغمبرت را کشتند». (57)

ابن سعد جزایری: «فاطمه علیها السلام را زدند. فاطمه علیها السلام در اثر این ضربه، فرزندش را سقط کرد». (58)

فتونی عاملی: «... در روایات اهل بیت آمده: عمر، در را به داخل فشار داد تا وارد خانه شود. فاطمه علیها السلام که پشت در بود، در به شکمش خورد و در اثر آن فرزندش به نام محسن را سقط کرد». (59)

خواجویی مازندرانی: «... فاطمه علیها السلام را زدند. فاطمه علیها السلام در اثر این ضربه فرزندش را سقط کرد». (60)

«مگر فاطمه طاهره در این باره چه تقصیری داشت؟ به چه علّت مستحق ضربتی بود که فرزندش را در اثر آن سقط کرد؟». (61)

«پهلویش را شکستند و فرزندش را سقط کردند». (62)

شیخ یوسف بحرانی: «... زهرا علیها السلام را چنان زد که فرزندش را سقط کرد». (63)

سید محمّد قلی موسوی نیز، جریان این واقعه را به تفصیل بیان کرده است. (64)

مرجع بزرگ تقلید، سید مهدی قزوینی: «وقتی فاطمه علیها السلام در را باز کرد، در را به او کوبیدند و پهلویش را شکستند و فرزندش را سقط کردند». (65)

سید محمّدباقر خوانساری: «و چه کسی فرزندش را سقط کرد و چه کسی آه و ناله اش را بلند ساخت؟». (66)

شیخ طوسی: «مشهور میان شیعه چنانکه احدی درباره آن اختلاف ندارد، این است که: عمر به شکم فاطمه علیها السلام زد تا بچه اش را سقط کرد. فرزند سقط شده محسن نامیده شد. روایت این حادثه نزدشان مشهور است».(67)

عبدالجلیل قزوینی: «... عمر در به شکم فاطمه زد و کودکی را در شکم او کشت که رسول او را محسن نام نهاده بود». (68)

فاضل مقداد: «عمر به سوی زهرا علیها السلام فرستاده شد. به شکمش زد فرزندی به نام محسن را سقط کرد». (69(

بیاضی: «در میان شیعه مشهور است که عمر فاطمه علیها السلام را چنان در میان در فشرد که محسن را سقط کرد». (70)

ابن ابی جمهور: «... و او را چنان به وسیله در فشار داد که فرزندش را سقط کرد... اما بخشی از حدیث به آتش کشیدن، و زدن و سقط جنین زهرا علیها السلام را شما روایت کرده اید...». (71)

محقق کرکی در اعتراض به آنان می گوید: «... و جمع هیزم در کنار در خانه و سقط محسن فاطمه را...». (72)

قاضی نوراللَّه شوشتری روایاتی دالّ بر سقط جنین فاطمه علیها السلام آورده است. (73)

هاشم معروف الحسنی: «... به سوی در حمله کردند و در را به طرف زهرا علیها السلام فشار دادند. فاطمه علیها السلام که آبستن بود، فرزندش را که رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله محسن نامیده بود، سقط کرد». (74)

مسعودی: «سرور زنان را چنان در میان در فشردند که محسن را سقط کرد». (75)

نظّام: «عمر در روز بیعت چنان به شکم فاطمه زد که فرزندش محسن را سقط کرد». (76)

ابن ابی الحدید معتزلی به نقل از شیعه: «عمر، فاطمه را بین در و دیوار چنان فشار داد که فاطمه فریاد کشید: پدر! یا رسول اللَّه! و فرزندش را مرده سقط کرد». (77)

قاضی نعمان: «زهرا علیها السلام را در میانشان چنان زدند که فرزندش را سقط کرد». (78)

در روایتی از پیغمبر صلی اللَّه علیه و آله: «و پهلویش شکست، و فرزندش سقط شد. و او را که به پهلوی زهرا علیها السلام زد که فرزندش را سقط کرد، در آتشت جاودانه ساز». (79)

در زیارتنامه آمده: «که بچه اش کشته شد». (80)

کفعمی: «سبب مرگ زهرا علیها السلام این بود که او را زدند و فرزندش را در اثر آن ضربه سقط کرد». (81)

سلیم بن قیس: «فاطمه علیها السلام را چنان فشار داد که یکی از دنده های پهلویش شکست و فرزندش را سقط کرد». (82)

گنجی از شیخ مفید: «بر جمهور افزوده است: فاطمه علیها السلام پس از پیغمبر صلی اللَّه علیه و آله پسری سقط کرد که رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله او را محسن نامیده بود». (83)

مقدّس اردبیلی: «... و عمر در به شکمش زد و غلام تازیانه بر کتفش زد که از آن جهت فرزندش ساقط شد...». (84)

در نامه عمر به معاویه: «... درد زایمان بر او سخت شد، و من وارد خانه شدم. جنینی سقط کرد که علی او را محسن نامید». (85)

صدوق از برخی مشایخ در تفسیر: «ان لک کنزاً فی الجنة» نقل کرده: «این گنج، فرزندش محسن است، و او همان است که وقتی فاطمه علیها السلام بین در تحت فشار قرار گرفت، او را سقط کرد». (86)

در روایتی از امام صادق علیه السلام: «... فاطمه را که باردار بود، زدند... و در اثر همان زدن بچه اش را سقط کرد. اولین کسی که برای او حکم خواهند کرد، محسن بن علی است که درباره قاتلش و سپس درباره قنفذ حکم خواهد شد». (87)

در یک روایت دیگر از امام صادق علیه السلام: «و زدن به شکم فاطمه علیها السلام و سقط کردن محسن او... و لگدی به در کوبید که لنگه در به فاطمه علیها السلام اصابت کرد. فاطمه علیها السلام که محسن را شش ماهه باردار بود، او را سقط کرد... و او را می زدند و جنین در شکمش کشته شد... از ضربتی که به شکمش زدند، او را درد زایمان گرفت. پس محسن را سقط کرد... محسن می آید. خدیجه بنت خویلد، و فاطمه بنت اسد او را می آورند... به خدا قسم موؤده، محسن است». (88)

در حدیث دیگری از امام صادق علیه السلام: «و قتل محسن با زدن لگد به شکم مادرش، بزرگتر و تلخ تر است». (89)

ابوالسعادات، اسعد بن عبدالقاهر: «آن دو فاطمه علیها السلام را در میان خانه اش چنان فشردند که محسن را سقط کرد». (90)

امام علی علیه السلام در قنوت نمازش دعایی می خواند که در آن آمده: «و جنینی که سقط کردند و پهلویی که شکستند و سندی که پاره کردند». (91)

در روایت دیلمی از زهرا علیها السلام: «و با پایش به در کوبید و آن را به طرف من راند. من که باردار بودم به رو افتادم... درد زایمان گرفتم. در نتیجه محسن را کشته بی گناه، سقط کردم». (92)

امام حسن علیه السلام خطاب به مغیره: «و تویی که فاطمه دختر رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله را چنان زدی که مجروح شد و بچه اش را سقط کرد. تو این کار را برای تحقیر رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله انجام دادی...». (93)

امام باقر علیه السلام: «فاطمه به محسن باردار شد. پس هنگامی که رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله رحلت کرد و حوادثی که در جریان ورود این قوم به خانه زهرا علیها السلام اتفاق افتاد و پسر عمویش امیرالمؤمنین را بیرون بردند و در اثر آنچه از آن مرد به او رسید، یک بچه کامل را سقط کرد...». (94)

مجلسی اول: «در اثر این ضربت پسری به نام محسن سقط شد». (95)

مجلسی دوم: «فاطمه علیها السلام را در پشت در فشردند، چنانکه فرزندش را که رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله محسن نامیده بود، سقط کرد». (96)

«در اثر آن جنینی سقط کرد که رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله او را محسن نامیده بود». (97)

«در روایات ما و بلکه اهل سنت نیز مستفیض است که چنان فاطمه علیها السلام را در فشار قرار داد که بچّه اش را سقط کرد». (98)

«آن دو تن فاطمه علیها السلام را چنان در میان خانه اش فشردند که محسن را سقط کرد». (99)

کاشانی: «همان ضربت، قوی ترین علّت سقط جنین فاطمه بود که رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله او را محسن نامیده بود». (100)

طریحی: «هنگامی که خالد بن ولید فاطمه علیها السلام را در فشار در گذاشت، فاطمه علیها السلام محسن را سقط کرد». (101)

نویسنده مؤتمر علماء بغداد: «عمر، فاطمه علیها السلام را بین در و دیوار چنان با قساوت و شدّت فشار داد که فرزندش را سقط کرد». (102)