در زیارت حضرت می خوانیم:

«اَلسَّلامُ عَلَیْکِ اَیَّتُهَا الرَّضِیَةُ الْمَرْضِیَةُ».

از القاب آن حضرت راضیه و مرضیه است و تمام زندگی او مورد رضایت خدا، رسول خدا و ولیّ خدا امیرالمؤمنین به عنوان امام زمانش و شوهرش می باشد. آخرین کلام های علی علیه السّلام پس از دفن عزیزش زهرا علیها السلام، ترنم او به رضایت خاطرش از فاطمه علیها السلام می باشد:

«اَللَّهُمَّ اِنّی راضٍ عَنْ اِبْنَةِ نَبِیِّکَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ». (9)

خدایا! بدان که من از دختر پیامبرت راضی و خشنود هستم.

در کتاب چشمه در بستر (10) در توضیح راضی بودن فاطمه علیها السلام آمده است:

سلمان می گوید:

در محضر رسول خدا صلی الله علیه وآله بودم که به ناگاه زهرا علیها السلام با حالتی محزون و گرفته وارد شد و از حسادت و طعنه زنان قریش و ملاک های جاهلی آنان در ازدواج، به پدر شکایت برد تا بدین وسیله با ارشاد رسول الله صلی الله علیه وآله آن زنان به هدایتی برسند و از معیارهای جاهلی که دنیا و دنیا پرستی بود دست بردارند. پدر حضورش را گرامی داشت و دست لطف و مهربانی بر سر او کشید و آنگاه گفت: این عقد به امر خدا بوده و شما دو تن برگزیده خدا و کفو هم هستید. زهرا علیها السلام خوشحال و مسرور سر بر آسمان برداشت و گفت: «رَضیتُ بِما رَضِیَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ». رسول الله صلی الله علیه وآله که شکوفه های خنده را بر لبان زهرا علیها السلام دید باز هم ادامه داد و از مقام و منزلت شویش علی علیه السّلام آنقدر گفت و گفت تا آنجا که زهرا علیها السلام از شوق به وجد آمد و در دم ایستاد و بی اختیار بر زبان آورد: «رَضیتُ بِاللَّهِ رَبّاً وَ بِکَ یا اَبَتاه نَبِیّاً وَ بابْنِ عَمّی بَعْلی وَ وَلیَّا».

همچنین روزی حسین علیه السّلام در دامان زهرا علیها السلام بود. رسول الله صلی الله علیه وآله او را بغل گرفت و آنگاه قاتلانش را لعن کرد.

زهرا علیها السلام پرسید: پدرجان چه می گویید؟

رسول الله صلی الله علیه وآله فرمود: از مصائب او یاد می کنم گویا هم اکنون جایگاه شهادت او و یارانش و سبقت آنان در شهادت را می بینم.

زهرا علیها السلام از قاتل و مکان شهادت فرزندش پرسید و رسول الله صلی الله علیه وآله گفت: «در کربلا و به دست بدترین افراد».

آنگاه رسول خدا صلی الله علیه وآله از منزلت و عظمت حسین علیه السّلام می گوید و وقتی که اِنّالِلّهِ و گریه زهرا علیها السلام را می شنود، باز هم از فضائل حسین علیه السّلام می گوید که دیگر زهرا علیها السلام طاقت نمی آورد و می گوید: «یا ابة سَلَّمْتُ وَ رَضیتُ وَ تَوَکَّلْتُ عَلی اللَّهِ». (ای پدرجان! در برابر خواست خدا تسلیم و راضیم و بر او توکل کرده ام. (11) .

نیز از جابر بن عبدالله روایت کرده اند که گفت: روزی پیامبر صلی الله علیه وآله به خانه حضرت فاطمه علیها السلام وارد شد در حالی که دستاس می کرد و عبایی از جهاز شتر بر دوش انداخته بود. چشم حضرت که به او افتاد فرمود: ای فاطمه! شتاب کن و تلخی دنیا را برای نعمت های فردای آخرت بچش و آنگاه خداوند این آیه را نازل کرد: «و َلَسَوْفَ یُعْطیکَ رَبُّکَ فَتَرْضی». (12) .

ممکن است اطلاق نام راضیه برآن حضرت به خاطر رضایت آن حضرت از خداوند نسبت به قرب و منزلت و طهارت و طینت و دیگر مراتب والای دنیوی و برزخی و اخروی و جاه و مقام و نعمت ها و شرف و افتخاری که نصیبش می فرماید و یا به خاطر رضایت او از خداوند در این که شفاعت بزرگ را به دست او سپرده و از قاتلان فرزندش در دنیا و آخرت انتقام می گیرد باشد. (13) .

حضرت فاطمه علیها السلام مرضیه است بدان جهت که تمام کارهایش نزد خدا و رسول پسندیده است. بنابراین آیه شریفه «رَضیَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْه» آیه ای است که در شأن او نازل شده است و فرمایش خداوند که فرمود: «اِرْجِعی اِلی رِبِّکِ راضیةً مَرْضیة» از شخصیت والای او سخن گفته است. (14) .

جنگ و یا صلح با زهرا (س) مانند جنگ و صلح با پیامبر و علی و حسنین

حضرت زهرا سلام الله علیها، در مقام ولایت شریک امیرالمؤمنین و حسنین علیهم السّلام است، و «جنگ و یا صلح با فاطمه و دوستی و دشمنی نسبت به او» عیناً همانند «حرب و یا سلم با علی و حسنین، و حب و یا بغض نسبت به آنان» است.

پاره ای از روایاتی که در این خصوص نقل گردیده است:

زید بن ارقم از رسول اکرم صلی الله علیه و آله چنین روایت می کند:

«قال رسول الله لعلی و فاطمة والحسن والحسین: انا حرب لمن حاربکم و سلم لمن سالمکم».

«پیامبر اکرم خطاب به علی، فاطمه، حسن و حسین فرمود: من، با هر کسی که با شما در جنگ باشد، در جنگم، و هر کسی که با شما از در صلح و آشتی درآید، من نیز با او در صلح و صفا خواهم بود». (6)

این روایت در کتب روایی با عبارات مختلف نقل شده است.

زید بن ارقم در روایت دیگری می گوید:

«روزی همراه پیامبر اکرم بودیم که وحی نازل شد، و ما منتظر اتمام وحی بودیم تا آن حضرت از اتاق خارج شود، هوا به شدت گرم شده بود، در آن هنگام علی بن ابی طالب و همراه او فاطمه، حسن و حسین سلام الله علیهم از راه رسیدند و در سایه دیواری به حال انتظار نشستند، تا نزول وحی به پایان رسد و حضرت رسول از حجره بیرون آید. وقتی که پیامبر اکرم از اتاق خارج گردید، نظر مبارکش بر علی و فاطمه و حسنین علیهم السّلام افتاد، حضرت به نزد آنان رفتند و ما در حالی که به جای خود ایستاده بودیم، دیدیم که حضرت رسول لباس (عبای) خودش را بر بالای سر آنان سابیان کرد، با دست مبارکش از یک طرف عبا گرفته بود، و طرف دیگرش در دست علی بود که در زیر عبا جای داشت. آنگاه پیامبر چنین فرمود:

خدایا! من اینان را دوست می دارم پس تو نیز دوستشان بدار، بارالها! با هر کس که با اینان در صلح و صفا باشد، من در صلح و آشتی هستم و هر کس که با این چهار تن بجنگد من نیز با او در جنگ خواهم بود، و این کلمات را سه بار تکرار نمود». (7) .

روایت دیگری به این شرح از ابوبکر نقل شده است که می گوید:

«روزی پیامبر اکرم را دیدم که خیمه ای برپا کرد و بر یک کمان عربی تکیه نمود. در آن خیمه، علی و فاطمه و حسن و حسین حضور داشتند. آن حضرت رو به حاضرین فرمود و گفت: ای مسلمانان! بدانید هرکسی که با اینان در صلح و صفا باشد من نیز با او در سلم و آشتی هستم؛ و هر کس با اینان به جنگ خیزد، من هم با او در جنگ خواهم بود؛ من دوستدار کسی هستم که اینان را دوست بدارد، دوست نمی داردشان مگر آن خوشبخت و سعادتمندی که از دامانی پاکیزه بوجود آمده است؛ و دشمن نمی داردشان مگر آن شخص بدبختی که از آلوده دامنی زاییده شده باشد». (8) .

باید توجه داشت بشری که در حال غضبش، در هنگام انبساط و فرحش، در موقع رنج و گرفتاریش، در زمان سرور و نشاطش و خلاصه در همه حالاتش صاحب اختیار و مقتدای همه مردم باشد؛ و تمام افراد بشر موظف به خضوع و تسلیم در برابر او باشند؛ و محبت به او دوستی با پیامبر، و دشمنی با او خصومت با رسول خدا، و اطاعت از او اطاعت از پیامبر، و صلح با او، سلم و آشتی با رسول خدا باشد؛ تحقیقاً اگر در صفات، هم ردیف پیامبر نباشد، هرگز این احکام درباره او جاری نمی شود، و به عبارت دیگر فردی که در ملکات انسانی، در فضائل و مکارم اخلاقی، در صفات نفسانی، و خلاصه در جمیع حالات و شئون بشری طوری باشد که هرگز کوچکترین خلافی از او سر نزند، و همه مردم به فرمان خدا و رسولش مأمور به اطاعت و خضوع و تسلیم در برابر او باشند، معقول نیست که در صفات هم ردیف و همتای پیامبر اکرم نباشد.

بالاترین مرحله قرب «فنا» است. «فنا» به معنی فراموش کردن همه چیز، و همه کس، و حتی فراموش کردن خویشتن در برابر خداوند. یعنی انسان به مرحله ای برسد که جهان هستی را جز سرابی نبیند، و عالم آفرینش را جز سایه ای کمرنگ مشاهده نکند. خویشتن را پروانه وار در آتش شمع وجود او بسوزاند، و هستی خویش را در هستی او محو و نابود ببیند.

یکی از آثار رسیدن به این مقام، «تسلیم مطلق» در برابر اراده اوست، آنچه او می خواهد، بخواهد، و آنچه او می پسندد، بپسندد. هم رضای او رضای خدا باشد، و هم رضای خدا رضای او.

و با در دست داشتن این معیار به سراغ مقام عرفان بانوی اسلام، فاطمه زهرا علیها السلام و قرب او در درگاه خدا می رویم و این حقیقت را از زبان پیامبر بزرگ صلی اللَّه علیه و آله می شنویم:

در کتابهای متعدد معروفی از اهل سنت و در روایات متعدد و فراوانی آمده است که پیغمبر به فاطمه زهرا علیها السلام فرمود:

«إن اللَّه یغضب لغضبک و یرضی لرضاک» (1) .

خداوند بخاطر خشم تو خشمگین می شود، و به خاطر رضای تو راضی.

در صحیح بخاری که معروفترین منابع حدیث اهل سنت است چنین می خوانیم:

پیغمبر اکرم صلی اللَّه علیه و آله فرمود:

«فاطمه بضعة منی فمن اغضبها فقد اغضبنی» (2) .

فاطمه پاره وجود من است، هر کس او را به خشم آورد مرا به خشم آورده است.

و نیز در همان کتاب در جای دیگر می خوانیم: پیغمبر صلی اللَّه علیه و آله فرمود:

«فانما هی فاطمة بضعة منی یریبنی ما ارابها و یوذینی ما آذاها» (3) .

فاطمه پاره وجود من است، هر چیز که او را ناراحت می کند مرا ناراحت می کند، و هر چه او را آزار دهد مرا می آزارد.

احادیث در این زمینه بسیار است و همگی حاکی از مقام بلند فاطمه زهرا علیها السلام در معرفت پروردگار و مقام عصمت و اخلاص و ایمان اوست، او به جایی رسیده که خشنودی و غضب او، خشنودی خدا و رسول اللَّه صلی اللَّه علیه و آله شده است، و این ارزشی است والا که هیچ چیز با آن برابری نمی کند.

رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله می فرماید:

«فاطمة بضعة منی من سرها فقد سرنی، و من سائها فقد سائنی».(4) .

فاطمه پاره تن من است کسی که او را خوشحال کند مرا خوشحال کرده است و هرکس که به او بدی کند با من بدی کرده است.

از امام صادق علیه السّلام پرسیدند: بعضی از جوانان حدیثی از شما نقل می کنند که باور کردنی نیست! آنها می گویند شما فرموده اید: خدا از خشم فاطمه به خشم می آید.

امام صادق علیه السّلام فرمود: مگر شما این روایت را در کتاب های خود ندارید که خدا از خشم بنده مؤمن به خشم می آید؟

گفتند: چرا.

امام علیه السّلام فرمود: «فما تنکرون ان تکون فاطمة علیها السلام مؤمنة یغضب الله بغضبها و یرضی لرضاها؟»

پس چرا منکر این حقیقت هستید و باور نمی دارید که فاطمه زنی مؤمنه باشد و خدا از خشمش خشمگین و از خشنودیش خشنود شود؟

راوی پس از قبول فرمایش امام علیه السّلام گفت: الله اعلم حیث یجعل رسالته.

خدا داناتر است که مقام رسالت و امامت را به چه کسی تفویض فرماید. (5)

در فضیلت حضرت زهرا علیها السلام روایات بسیاری آمده که به چند دسته تقسیم می شود:

از جمله روایاتی وجود دارد که نشان می دهد اطاعت از صدّیقه کبری علیها السلام بر همه مخلوقات و تمام انبیاء علیهم السّلام واجب است.

از حضرت باقر علیه السّلام چنین نقل شده است: «وَ لَقَدْ کانَتْ علیها السلام مَفْرُوضَة الطاعَة عَلی جَمیع مَنْ خَلَقَ الله مِنَ الْجِنَّ وَالأنْسِ وَالطَّیْرِ وَالْوَحْشِ وَالأنبِیاءِ وَالملائِکَة...». (13)

و به تحقیق اطاعت از او (حضرت فاطمه زهرا علیها السلام) بر تمام مخلوقات خداوند از جن، انس، پرندگان، حیوانات وحشی، انبیاء و فرشتگان واجب بوده است.

روایات دیگر از انتخاب شدن اهل بیت علیهم السّلام توسط خداوند متعال خبر می دهد در این باره رسول الله صلی الله علیه و آله به امیرالمؤمنین علیه السّلام فرمودند:

«اِنَّ الله عَزَّ وَ جَلَّ أَشْرَفَ عَلی الدُّنْیا فَاخْتارَنی مِنْها عَلی رِجالِ الْعالَمینَ، ثُمَّ اطَّلَعَ الثّانِیَة فَاخْتارَکَ عَلی رِجالِ الْعالَمینَ، ثُمَّ اطَّلَعَ الثّالِثَة فَاخْتارَ الأئمَّة مِنْ وُلْدِکَ عَلی رِجَالِ العَالَمِیْنَ ثُمَّ اطَّلَعَ الرّابِعَة فَاخْتَارَ فاطِمَة علی نساء العالَمینَ» (14) .

به راستی که خدای متعال به دنیا نظری کرد پس مرا از بین آن همه بر تمام مردان جهان انتخاب نمود، و در مرتبه دوم تو را (ای علی) بر همه مردان جهان انتخاب کرد، و در مرتبه سوّم ائمّه هدی را بر جمیع مردان برتری داد، سپس از میان همه زنان عالم فاطمه زهرا علیها السلام را انتخاب کرد.

با توجّه به همتایی آن حضرت با پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله که این حدیث به آن اشاره دارد، و همچنین فضیلت حضرت را بر جمیع انبیاء ثابت می کند و به ضمیمه ادلّه ای که او را بر فرزندان معصومش برتری می دهد، واضح است که ایشان از جمیع انبیاء علیهم السّلام افضل و بالاتر هستند.

خدای متعال نیز در حدیث قدسی فرمود: «یا مُحَمَّد إنّی خَلَقْتُکَ وَ خَلَقْتُ عَلِیّا وَ فاطِمَة وَالْحَسَن وَالْحُسَیْن مِنْ سِنْخِ نُوری وَ عَرَضْتُ وِلایَتَکُمْ عَلی اَهْلِ السَّمواتِ وَالأرَضینَ فَمَنْ قَبِلَها کانَ عِنْدی مِنَ الْمُؤْمِنینَ...» (15) .

ای محمّد! به درستی که من تو را و علی و فاطمه و حسن و حسین را از نور خود آفریدم، آنگاه ولایت شما را بر اهل آسمانها و زمینها عرضه کردم، پس هر کس آن را پذیرفت نزد من از مؤمنین خواهد بود.

روایتی که به طور صریح و آشکار فضیلت ایشان را ثابت می کند. از فرمایش رسول اکرم صلی الله علیه وآله است که:

«ما تَکامَلَتِ النُّبُوَّة لِنَبِیِّ حَتّی أَقَرَّ بِفَضْلِها وَ مُحَبَّتِها» (16) .

نبوّت و پیامبری برای هیچ پیغمبری کامل نمی شود مگر این که به محبّت و فضیلت فاطمه زهرا علیها السلام اقرار داشته باشد.

فاطمه زهرا علیها السلام از تمام انبیاء به جز رسول اکرم صلی الله علیه وآله بالاتر است چون پیامبر صلی الله علیه وآله آن بزرگوار را پاره تن خود معرفی کردند و هنگامی که رسول گرامی صلی الله علیه وآله از تمام انبیاء افضل و برتر باشد، پس پاره تن او نیز چنین خواهد بود.

یکی از معجزات حضرت صالح، ناقه و فصیل او (فرزند) می باشد که در قرآن معجزه و چگونگی برخورد قوم صالح اشاراتی شده است که خلاصه آن این است که پس از ظهور معجزه آسای شتر و بچه او از دل کوهها به عنوان گواه صادقی برای پیامبری حضرت صالح، قوم او باز از سر انکار به صالح و اعجاز او بی حرمتی نمودند و دستورات الهی را در مورد آنها رعایت ننمودند و سرانجام با کشتن ناقه صالح بدترین بی احترامی را به این مظهر نبوّت ابراز نمودند. قرآن می فرماید پس از این بی حرمتی به ناقة الله خداوند متعال عذاب خود را بر قوم صالح نازل نمود. (11) .

حضرت زهرا علیها السلام با توجه به این قصّه قرآنی و با استفاده از آن بخشی از مقامات خود را این چنین بیان می کنند:

... آنگاه که امام علی علیه السّلام را مظلومانه و با ستم به مسجد بردند، حضرت زهرا علیها السلام وارد مسجد شد و فرمود:

«خَلُّوا عَنْ إِبْنِ عَمّی فَوَالَّذی بَعَثَ مُحَمَّداً بِالْحَقِّ لَئِنْ لَمْ تُخَلُّوا عَنْهُ لَأَنْشُرَنَّ شَعْری وَ لَأَضَعَنَّ قَمیصَ رَسُولِ اللَّهِ عَلی رِأْسی وَ لَأَصْرُخَنَّ إِلَی اللَّهِ تَبارَکَ وَ تَعالی فَما ناقَة صالِحٍ بِأَکْرَمَ عَلَی اللَّهِ مِنّی وَ لا الْفَصیلُ بِأَکْرَمَ عَلَی اللَّهِ مِنْ وُلْدی»؛

رها کنید پسر عموی مرا! قسم به آن خدایی که محمد صلی الله علیه وآله را به حق برانگیخت، اگر از وی دست برندارید، گیسوان خود را پریشان کرده، و پیراهن رسول خدا صلی الله علیه وآله را بر سر افکنده و در برابر خدا فریاد خواهم زد. یقین بدانید که ناقه صالح، در نزد خدا از من گرامی تر نبود، و بچه آن ناقه نیز از فرزندان من قدر و قیمتش زیادتر نبود. (12) .

مریم از نفخه روح القدس خلق شد؛ فاطمه علیها السلام از میوه های بهشتی.

مریم در رحم سخن گفت؛ زهرا علیها السلام در رحم با مادر سخن گفت.

نمو مریم به نوعی خاص غیر طبیعی به طرز احسن بود چون مادرش او را تقدیم خدا کرده بود علاوه بر لطف عام، خداوند به لطف خاص به او نمو داد. (وَ اَنْبَتَها نباتاً حَسَناً) (و او را بر رویانیدن نیکو رویانید) به نوعی خاص از صلاح و عفت و حیا رویانید؛ در حق زهرا علیها السلام آمده که نمو یک روز از او به قدر یک هفته یا یک ماه بود.

مادر مریم نذر کرده بود او را محرّره (خدمتکار مسجد) نماید؛ بانو خدیجه نیز بنابر حدیثی، زهرا علیها السلام را محرّره گردانید.

نخستین بانویی که بتول ملقب شد و عذرا خوانده شد و نامش با مسمایش مطابقت داشت مریم بود که لایق عبادت و خدمت بیت المقدس باشد و به خدمت اشتغال ورزد؛ این صفت، کاملش در بانو زهرا علیها السلام بود.

مریم عابده و خادمه خانه خدا بود؛ فاطمه علیها السلام عابده در معبد خود در بیت رسالت و معدن وحی بود.

مریم در جمال، شهره آفاق بود و در محراب از نور رویش نیازی به چراغ نبود؛ فاطمه علیها السلام شهره جهان و عالم ملکوتیان بود و نور رویش در محراب علاوه بر جهان خاکی به آسمانها میکشید.

مریم مورد قبول الهی واقع شد به قبول نیکو؛ فاطمه علیها السلام هم به قبول نیکو حبیبه خدا و ناموس کبریا شد.

مریم و عیسی «علیه السّلام» را خداوند آیت قدرت گردانید؛ فاطمه علیها السلام را لیلة القدر، کوثر و نصر نامید.

به مریم عصمت داد (والَّتی اَحْصَنَتْ فَرْجَها) (و آن زنی که فرج خود را نگه داشت)؛ به فاطمه علیها السلام نیز عصمت داد.

خداوند مسیح را شاهد مریم در گهواره قرار داد تا عصمت او ظاهر شد؛ خداوند حسن علیه السلام را شاهد فاطمه علیها السلام درباره فدک قرار داد.

مریم را خدا از مکر یهود نگه داشت؛ زهرا علیها السلام را از مکر قریش و دشمنان نگه داشت.

مریم ناملایمات و تهمتهای بسیار دید؛ فاطمه زهرا علیها السلام هم ناملایمات فراوان از امت دید.

خداوند غسل مریم را به دست پیغمبر معصوم و ملائکه قرار داد زیرا معصوم را جز معصوم غسل نمی دهد؛ فاطمه زهرا علیها السلام را نیز امیرالمؤمنین علیه السّلام غسل داد و به خاک سپرد.

هر دو مخفی به خاک سپرده شدند.

بر آن دو رزق بهشتی آمد.

قدمهای آن دو در عبادت ورم کرد.

آن دو بانو مستجاب الدعوه بودند.

آن دو بانو در خانواده انبیاء محترم بودند. حتی مریم را زکریا خدمت می کرد. فاطمه علیها السلام را خاتم الانبیاء خدمت می کرد.

نام آن دو بانو در عالم در نهایت عظمت، با جلال باقی مانده و در بیش از بیست آیه در قرآن نام مریم آمده و بیش از اینها در شأن زهرا علیها السلام نازل شده.

هر دو عالمه بودند و معرفتشان به پروردگار زیاد بود.

هر دو بانو دارای طهارت از حیث خلقت و نسل بودند که آیه تطهیر در شأن زهرا علیها السلام نازل گردید.

یکی از راههای شناخت شخصیت حضرت زهرا علیها السلام شناخت آن حضرت و مقایسه با دیگر بانوان صاحب فضیلت در قرآن و یا تاریخ انسانهاست. مقایسه و تطبیق کمالات او و ارزیابی مجموعه خصلتهای ایشان با دیگر زنان راهی روشن برای هر چه بهتر شناختن حضرت صدیقه زهرا علیها السلام می باشد.

در قرآن کریم مجموعه 20 خصلت برای حضرت مریم آمده است که علاوه بر اثبات آن صفات برای حضرت فاطمه علیها السلام برتریهای فراوان دیگر برای آن حضرت وجود دارد که به برخی از آنها اشاره می کنیم:

مریم دختر عمران؛ فاطمه علیها السلام دختر محمد صلی الله علیه وآله.

سرپرست مریم حضرت زکریّا است؛ سرپرست فاطمه علیها السلام حضرت محمد صلی الله علیه وآله است.

مریم در عهد جاهلیت به دنیا آمد؛ فاطمه علیها السلام در عهد اسلام به دنیا آمد.

مریم عیسی را در ایام جاهلیت به دنیا آورد؛ فاطمه علیها السلام در عهد اسلام فرزندانش را به دنیا آورد.

مریم یک عیسی به دنیا آورد؛ فاطمه علیها السلام حسن و حسین و زینب و ام کلثوم را به دنیا آورد.

مریم بزرگ زنان زمان خود است؛ فاطمه علیها السلام بزرگ زنان جهانیان است.

مریم مادرش حنّه است؛ فاطمه علیها السلام مادری چون خدیجه دارد.

بقای نسل پیامبر از فاطمه علیها السلام است.

یازده امام معصوم از فاطمه علیها السلام است.

مریم برای کمک به خدیجه برای ولادت فاطمه علیها السلام آمد.

زهرا علیها السلام شوهری به عظمت حضرت علی علیه السّلام دارد.

مریم صاحب کتاب آسمانی نیست؛ فاطمه علیها السلام صاحب کتاب آسمانی صحیفه فاطمیه است.

حضرت مهدی علیه السّلام از نسل فاطمه علیها السلام است و مسیح به او در نماز اقتدا می کند و از سربازان اوست.

به خاطر کمالات مریم عده ای به غلو افتادند و مشرک شدند؛ فضائل فاطمه علیها السلام هدایتگر بوده است.

قبور فرزندان فاطمه علیها السلام محل حاجت خواهی و استشفاء است، ولی از مریم این گونه نیست.

هنگام تمثل فرشته برای مریم او ترسید؛ جبرئیل بر اهل کساء نازل شد و ششمین از آنها شد و فاطمه علیها السلام هیچ نترسید.

مریم فقط یک مصیبت از مردم زمان خود دید؛ فاطمه زهرا علیها السلام دهها و صدها مصیبت دید.

مریم فرزندش به آسمان صعود کرد؛ فرزندان فاطمه علیها السلام شهید راه خدا و یا اسیر راه خدا شدند.

مریم را مادرش نام نهاد؛ فاطمه علیها السلام را خداوند نامگذاری نمود.

مریم در بیت المقدس متولد شد؛ فاطمه علیها السلام در مکه معظمه متولد شد.

مریم 63 سال در دنیا زندگی کرد؛ فاطمه علیها السلام هیجده سال در دنیا زندگی نمود و این همه کمالات دارد.

مریم هنگام دیدن ملک الموت غش کرد؛ فاطمه علیها السلام هنگام شهادت مسرور و بانشاط بود.

بزرگان مسیحی در قصه مباهله با دیدن چهره های تابناک خمسه طیّبه که از جمله آنان حضرت زهرا علیها السلام بود از مباهله منصرف شدند و عقب نشینی نمودند.

ارزش انسانها مسلماً یکسان نیست، بعضی افراد از مقربین فرشتگان الهی برترند، و بعضی از درنده ترین حیوانات پایین تر، و آنچه به این انسان ارزش می دهد بر اساس معرفی قرآن و اسلام همان علم و ایمان و تقوا و ملکات فاضله انسانی است.

با توجه به این معیارها بانوی اسلام فاطمه زهرا علیها السلام برترین زنان جهان در لسان پیامبر صلی اللَّه علیه و آله معرفی شده است.

در روایات فراوانی که در منابع معروف اهل سنت آمده تصریح شده است که فاطمه زهرا علیها السلام افضل زنان جهان بود، این سخنی است که پیغمبر اکرم صلی اللَّه علیه و آله آن را به تعبیرات مختلف بیان فرموده است:

در یک جا می فرماید:

«ان افضل نساء اهل الجنة خدیجة بنت خویلد، و فاطمة بنت محمد، و مریم بنت عمران، و آسیة بنت مزاحم» (4) .

برترین زنان بهشت خدیجه دختر خویلد، و فاطمه دختر محمد، و مریم دختر عمران، و آسیه دختر مزاحم (همسر فرعون) هستند.

در حدیث دیگری می خوانیم پیغمبر اکرم صلی اللَّه علیه و آله در بیماری وفاتش هنگامی که بی تابی فاطمه را مشاهده کرد، فرمود:

«یا فاطمة الا ترضین ان تکونی سیدة نساءالعالمین، و سیدة نساء هذه الامة، و سیدة نساء المؤمنین» (5)

ای فاطمه! آیا راضی نیستی که برترین بانوی زنان جهان، و بانوی زنان این امت، و بانوی زنان با ایمان باشی؟

در اینجا افضلیت برای فاطمه علیها السلام به صورت مطلق ذکر شده و نام هیچ کس در کنار او مطرح نگردیده است.

در حدیث دیگری نیز از همان حضرت صلی اللَّه علیه و آله این معنی به صورت مطلق آمده است، در آن هنگام که فاطمه بیمار شده بود و پیامبر صلی اللَّه علیه و آله این سخن را به جمعی از اصحاب گفت، آنها پیشنهاد کردند که از بانوی اسلام علیها السلام عیادت کنند.

پیامبر برخاست و با جمعی از یاران به سوی خانه فاطمه علیها السلام آمد، نخست از بیرون خانه صدا زد که: دخترم! خودت را بپوشان چون جمعی از یاران به عیادت تو می آیند، و از آنجا که لباس دخترش فاطمه علیها السلام کافی نبود عبای خود را از پشت در به او داد! پیامبر صلی اللَّه علیه و آله و یاران وارد شدند، و بعد از عیادت از خانه بیرون آمدند و رو به یکدیگر کرده و از بیماری فاطمه علیها السلام اظهار تأسف می کردند، پیغمبر اکرم صلی اللَّه علیه و آله رو به آنها کرد و فرمود:

«اما انها سیدة النساء یوم القیامة» (6) ؛

بدانید او بانوی تمام زنان در قیامت است.

در کتاب «ذخائرالعقبی» از ابن عباس از پیغمبر اکرم صلی اللَّه علیه و آله چنین نقل شده است:

«اربع نسوه سیدات سادات عالمهن: مریم بنت عمران و آسیة بنت مزاحم؛ و خدیجة بنت خویلد؛ و فاطمة بنت محمد، و افضلهن فاطمة» (7) ؛

چهار زن بانوی بانوان جهان خود بودند: مریم دختر عمران آسیه دختر مزاحم و خدیجه دختر خویلد، و فاطمه دختر محمد صلی اللَّه علیه و آله و از همه آنها برتر فاطمه علیها السلام است.

تعبیر به «افضلهن» مسایل زیادی را در بردارد، و بیانگر مقام علمی و تقوا و ایثار و فداکاری و سایر ملکات فاضله است.

قرآن صریحاً می گوید: «مریم با فرشتگان سخن می گفت و آنها نیز با او سخن می گفتند» (8) و نیز می گوید: «برای مریم غذای بهشتی در کنار محرابش حاضر می شد» (9) و نیز می گوید: «مریم صدیقه بود» (10) و مقامات دیگری برای او، و زنان بزرگی مانند آسیه بیان میکند، پیغمبر اکرم صلی اللَّه علیه و آله نیز مقامات بزرگی برای خدیجه بیان فرموده اند.

روایات فوق یعنی روایات افضلیت فاطمه علیها السلام همه این افتخارات و افزون بر آن را برای بانوی اسلام فاطمه زهرا علیها السلام اثبات می کند.

پیامبر صلی الله علیه و آله به یک یهودی فرمود: اول چیزی که در تورات نوشته شده... آنگاه این آیه را خواند... «یجدونه مکتوبا عندهم فی التوراة و الانجیل، و مبشرا برسول یأتی من بعد اسمه احمد»... یعنی: «آن را نزد خودشان در تورات و انجیل می یابند که مژده می دهد به پیامبری که بعد می آید و نام او احمد است».

و اما دوم و سوم و چهارم چیزی که در تورات نوشته شده: علی و فاطمه و دو سبط آنان است. و آن فاطمه سیدة نساء العالمین است. و آنان در تورات به این نامها هستند ایلیا و شبر و شبیر و هلیون، یعنی: علی و حسن و حسین و فاطمه. (1) .

همچنین فرمود: ما بر عرش پروردگارمان این گونه نوشته شده ایم: محمد صلی الله علیه و آله خیر النبیین، و علی سید الوصیین، و فاطمه سیدة نساء العالمین. (2) .

مفضل به امام صادق علیه السّلام عرض کرد: از کلام پیامبر صلی الله علیه و آله به من خبر بده که درباره فاطمه علیها السلام فرمود: «او سیدة نساء العالمین است». آیا سیده زنان زمان خودش می باشد؟ حضرت فرمود: مریم سیده زنان زمان خود بود، ولی فاطمه سیده زنان عالمیان از اولین و آخرین است. (3) .

شناخت و معرفت به زوایای شخصیتی حضرت زهرا علیها السلام یکی از عوامل نزدیک شدن به خداست که علاوه بر این آثار تربیتی فراوان نیز خواهد داشت.

باید تلاش کرد راه های گوناگون را برای عرفان بیشتر این بانوی گرامی معرفی نمود و نسیم روح بخش محبت او را هر چه بیشتر بر سرزمین وجود انسانها رسانید.

نحوه های دستیابی به شناخت بیشتر شخصیت حضرت زهرا علیها السلام را شاید از دیدگاهی بتوان به سه طریق کلی تقسیم نمود تا بدین وسیله به گوشه هایی از جغرافیای بیکران وجودی او دست یابیم.

شناخت از طریق مطالعه کمالات ذاتی و فردی حضرت زهرا علیها السلام.

شناخت از طریق شرافت های خانوادگی و نژاد حضرت فاطمه علیها السلام.

شناخت از طریق آثار باقیمانده، گفته های دیگران، القاب و... .

علاوه بر این طریقه راههای دیگری نیز برای شناخت هر چه بهتر شخصیت حضرت زهرا علیها السلام وجود دارد که به تعدادی از آنها اشاره می کنیم:

شناخت فاطمه زهرا علیها السلام از طریق شناخت حضرت علی علیه السّلام؛ چرا که این دو بزرگوار کفو (همتای) یکدیگرند و همتائی آنها در همه کمالات و خصلت های علمی و عملی است.

شناخت حضرت از طریق مطالعه و تحقیق و تدبر در القاب و اسامی حضرت. لازم به ذکر است در آیات قرآن و روایات دینی و اسناد تاریخی برای حضرت بیش از صد لقب و نام و نشان آورده شده است.

شناخت حضرت زهرا علیها السلام از طریق آیاتی که صراحتاً یا کنایتاً در شأن حضرت زهرا علیها السلام می باشد.

شناخت حضرت زهرا علیها السلام از طریق گفته های پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله در جلالت قدر او.

شناخت فاطمه علیها السلام از شیوه برخورد پیامبر عظیم الشأن اسلام با فاطمه زهرا علیها السلام، مانند بوییدن او، بوسیدن او، قیام در برابر او، سرکشی مرتب به او و ... .

شناخت حضرت زهرا علیها السلام از راه تحقیق در کلمات ائمه اطهار در شأن حضرت فاطمه علیها السلام.

شناخت حضرت زهرا علیها السلام از طریق دوستان و وفاداران به آن بانوی بزرگوار، افرادی همچون سلمان.

شناخت حضرت از طریق دشمنان حضرت و خباثت های آنان چرا که گفته اند: «تعرف الاشیاء باضدادها» یعنی اشیاء و پدیده ها و از جمله انسانها را می توان از طریق دشمنان و اضداد آنان شناخت.

شناخت کمالات فاطمه علیها السلام از طریق تربیت شدگان مکتب فاطمی و خدمتگزاران او همچون فضه خادمه، اسماء و... .

شناخت حضرت زهرا علیها السلام از طریق گفته های بزرگان، متفکران، و محققان در طول تاریخ از قبیل دانشمندان، اهل سنت، علمای شیعه و یا مورخان و محققان بیگانه.

شناخت حضرت زهرا علیها السلام در زندگی خانوادگی و موفقیت او در تربیت بهترین فرزندان.

شناخت فاطمه زهرا علیها السلام از طریق مطالعه مقامات آخرتی آن حضرت در روز قیامت.

شناخت حضرت زهرا علیها السلام از طریق مقایسه او با دیگر چهره های به نام در بین بانوان همچون حضرت مریم، آسیه و... بطور مثال مطالعه خصلت های حضرت مریم در قرآن و مقایسه آن با کمالات برتر حضرت زهرا علیها السلام.

شناخت شخصیت حضرت زهرا علیها السلام از دریچه ادبیات، اشعار، کتب و مقالات نوشته شده در موضوع زندگی آن بزرگوار.

شناخت تأثیرات شخصیّتی حضرت زهرا علیها السلام در طول تاریخ حیات انسانها بر گروه های سیاسی گوناگون و زنان و مردان مختلف (مانند فاطمیون در مصر و...).

مطالعه شجره طیبه ذریه فاطمه زهرا علیها السلام در سطح زمین و اثرات وجودی سادات بنی فاطمه در طول تاریخ.

تحقیق و مطالعه در اطراف مؤسسات، نهادها، کتابخانه ها و مجالس و محافلی که به نام حضرت زهرا علیها السلام در طول تاریخ در تمامی کشورهای جهان (مانند دانشگاه الازهر در مصر) بنیانگذاری و برگزار شده است.

مطالعه تاریخ کرامات فاطمه زهرا علیها السلام در نتیجه توسّلات و توجّهات به ساحت مقدّس حضرت زهرا علیها السلام.

تأمّل و دقّّّت در اطراف احادیث و روایات رسیده از ناحیه مقدّس حضرت زهرا علیها السلام.

شناخت حضرت صدیقه زهرا علیها السلام از طریق تأمّل و تدبّر جملات کنائی یا تشبیهی که در معرفی حضرت بکار رفته است. (تعریفِ بالتشبیه).