خوبیها و صفات برجسته، یا مربوط به ظاهر انسانی است که زبان، چشم، گوش، دست و پا، چگونه بگوید، ببیند، بشنود و عمل کند؛ که درستیِ کار اینها، بهترین معرفی شخصیت انسانها خواهد بود.

اما زبان فاطمه اطهر علیها السلام، آن چنان زبانی است که عایشه در باره اش می گوید: «زبانی راستگوتر از زبان فاطمه جز پدرش ندیده ام.»

«قالت عائشة: ما رَأَیْتُ اَحَداً قَطُّ اَصْدَقُ مِنْ فاطِمَةَ غَیْرَ اَبِیها».

اما چشم زهرا علیها السلام، آن چنان است که پدرش از بهترین چیزها برای زن از دخترش می پرسد: در پاسخ می گوید: زن مردی را نبیند، و مردی هم او را نبیند. مرد نابینایی از فاطمه علیها السلام اجازه ورود می خواهد. فاطمه علیها السلام خود را می پوشاند؛ نبی گرامی می فرماید: چرا خود را پوشانیدی؟ او که نمی بیند! در پاسخ پدر می گوید: او مرا نمی بیند ولی من او را می بینم؛ او استشمام بو می کند. پیغمبر که این سخن و حالت غیرعادی را از دخترش دید، فرمود: گواهی می دهم که تو پاره ای از من هستی.

اما گوش بتول، آن چنان گوشی است که زمانی دو آیه مربوط به جهنم به پدرش نازل می شود، پدرش سخت می گرید. فاطمه علیها السلام به پدرش می گوید: جانم به قربانت چرا گریه می کنید؟ نبیِّ اکرم می فرماید: به خاطر آن دو آیه. همین که فاطمه علیها السلام این سخن را می شنود، به زمین افتاده و می گوید: وای، پس وای بر آن کسی که وارد جهنم گردد.

اما دست راضیه، آن چنان بود که از بس دسته دستاس را چرخانده بود، دستش مجروح شده بود، و باز همین دست بود که در شب عروسیش پیراهن عروسی را به فقیر و مستمند داد، و چه بسیار کارهای خیر دیگری که همین دست انجام داده است.

«عَنِ الزُهَری قالَ: لَقَدْ طَحَنَت فاطِمَةُ بِنتُ رَسولِ اللَّهِ حَتّی مَجَلَتْ یَداها وَ طَبَّ الرَّحی فِی یَدِها».

اما پای مرضیه، آن چنان بود که حسن بصری گوید: عابدترین این امت، فاطمه علیها السلام است. چنان برای عبادت ایستاده بود که پاهایش ورم کرده بود. و عایشه می گوید: فاطمه راه می رفت به مانند راه رفتن رسول خدا. (ممکن است حدیث معنای وسیع تری داشته باشد.)

«الحسنُ البصریُّ: ما کانَ فِی هذِهِ الأُمَّةِ اَعْبَدُ مِنْ فاطِمَةَ کانَتْ تَقُومُ حَتَّی تَوَرَّم قَدَماها. عن عائشه قالت: اَقْبَلَتْ فاطِمَةُ تَمْشِی کَاَنَّ مَشْیَتُها مَشْیَة رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه وآله».

اما زیبایی جمال او و این روشنایی چهره زهرا علیها السلام بود که آن چنان می درخشید که در ماه رمضان بر روشنایی ماه فزونی داشت. روایات روشنایی چهره زهرا علیها السلام بسیار است.

امّا زیبایی اخلاق او و این اخلاقِ محدّثه بود که زمانی بانویی ده مسأله از مسائل نماز را، پی در پی از محدثه می پرسد، و آن حضرت همه را با گشاده رویی پاسخ می دهد.

و این قلب پر مهر فاطمه علیها السلام بود که امام موسی بن جعفر علیهما السلام می گوید: روش فاطمه علیها السلام این بود که در شبها در حال عبادتش به مردم دعا می کرد و برای خود دعا نمی کرد و زمانی که از جهتش جویا می شوند، در پاسخ می فرماید: اول همسایه، سپس خانه و این روایت به شکل دیگری هم نقل شده است. (1) .

یک بار علی علیه السلام مقداری جو از یک یهودی به وام گرفت، یهودی در گرو وام چیزی طلبید، علی علیهالسلام چادری پشمین متعلق به فاطمه علیها السلام را نزد یهودی به گرو نهاد، یهودی آن را در اتاقی گذاشت و چون شب شد زن او برای کاری به آن اتاق وارد شد و مشاهده کرد نوری در آنجا می درخشد که همه اتاق از آن روشن است. نزد شوی خود بازگشت و خبر داد که در آن اتاق نوری بزرگ و درخشان دیده است، یهودی از گفتار زنش شگفت زده شد و فراموش کرده بود که در آن اتاق چادر فاطمه علیها السلام است، با شتاب برخاست و به آن اتاق آمد و مشاهده کرد نور آن چادر از هر سو شعاع افکن است چنانکه گویی ماه درخشانی از نزدیک می تابد، تعجب کرد و بیش از پیش در محل لباس خیره شد و دریافت که آن نور از چادر فاطمه علیها السلام است، از خانه بیرون آمد و نزد وابستگانش شتافت و زنش نیز وابستگان خود را خبر کرد و حدود هشتاد تن از یهودیان گرد آمدند و این موضوع را مشاهده کردند و همه به دین اسلام درآمدند. (15) .

شیخ صدوق در علل الشرایع از رسول خدا حدیث کند که فرمودند: خدای متعال نور فاطمه را از نور عظمت خود خلق کرد. چون آن نور به آسمانها و زمین تابش کرد چمشهای ملائکه از آن نور خیره گردید یک باره به سجده افتادند. عرض کردند: پروردگارا! این چه نوری است که دیده های ما را خیره کرده؟ خطاب از مصدر جلال برسد که این نور از نور عظمت من می باشد که او را در آسمان ساکن گردانیده ام و او را از صلب بهترین انبیای خود بیرون می آورم و از آن امامان و خلفای خود را که به امر من قیام می نمایند به وجود می آورم که در روی زمین بعد از انقضاء وحی مردم را به سوی من دلالت کنند و راه را به آنها بیاموزند.

حضرت زهرا علیها السلام از جهت زیبایی چهره ظاهری و هندسه وجودی از امتیاز فوق العاده ای برخوردار بوده اند به شکلی که در تاریخ آمده که امیرالمؤمنین علیه السلام می فرماید: هر گاه با پیامبر تنها می شدم پیامبر به من می فرمود:

«یا اَبَالْحَسَنِ ما اَحْسَنَ زَوْجَتُکَ وَ اَجْمَلَها! اَبْشِرْ فَقَدْ زَوَّجْتُکَ سَیِّدَةَ نِساءِ الْعالَمینَ» (12) ؛

ای اباالحسن! چه نیکو و زیباست همسرت فاطمه! بر تو مژده و خبر به شادمانی می دهم که من تو را به ازدواج سرور زنان جهان درآوردم.

همچنین در بین القاب و اسماء حضرت به نامهای زیبای حوراء، فاطمه، بتول، و حوراء الانسیه، تفاحة الفردوس، زهراء، جمال الاباء، شرف الانباء، نوریّه، دُرّه بیضاء (گوهر تابناک)، غرّة غرّاء (سپیدروی نورانی)، عذراء (دوشیزه)، برمی خوریم که هر یک حاوی دنیائی از زیبایی و جمال برای حضرت زهرا علیها السلام می باشد.

در روایتی در وصف حسن ظاهری فاطمه علیها السلام آمده است:

«او زیبارویی بود ماه گونه صفت. در شب چهارده، گردنش گویی تکّه ای از نقره بود، چهره اش خندان و باز بود و آن هنگام که تبسم و خنده بر لبانش می نشست دندانهایش همچون لؤلؤ به رشته درآمده نمایان می گشت». (13)

در مقام مقایسه زیبایی او با حورالعین در روایت دیگری آمده:

«زیباتر از حورالعین چهار زن با فضیلت جهانی هستند که برتری آنان بر حورالعین مانند برتری خورشید بر سایر ستارگان است که آن چهار زن عبارتند از آسیه، مریم، خدیجه و فاطمه زهرا علیها السلام». (14)

و این همه بیانگر سعادتمندی و موفقیتهای ظاهری و باطنی حضرت می باشد چرا که در روایتی یکی از عوامل سعادت آفرین را حسن ظاهر معرفی نموده اند.

«قال علی علیه السلام: حسن الصورة اوّل السعادة»؛ زیبایی و سلامت ظاهری اولین قدم سعادتمندی است.

عایشه می گوید: ما با روشنی چهره فاطمه علیها السلام خیّاطی و ریسندگی می کردیم، و سوزن را نخ می نمودیم. (1) .

انس بن مالک می گوید: از مادرم از شکل و شمایل فاطمه علیها السلام سؤال کردم، گفت: فاطمه علیها السلام همانند ماه شب چهارده بود، یا همانند خورشیدی که با ابر پوشیده باشد یا از زیر ابر بیرون آمده باشد، و او چهره سفید و صاف داشت. (2) .

عایشه می گوید: هیچ کسی را ندیدم که در رفتار و کردار و گفتار و نشست و برخاست و در روش و سیره اش به پیامبر صلی الله علیه و آله از فاطمه علیها السلام شبیه تر باشد. (3) .

ام انس می گوید: فاطمه علیها السلام همانند ماه شب چهارده یا همانند خورشید پوشیده از ابر وقتی از زیر ابر خارج شود بود. چهره اش سفید آمیخته به سرخی بود، موهای مشکی داشت، شبیه ترین مردم به رسول خدا صلی الله علیه و آله بود. به خدا قسم همان گونه که شاعر گفته: سفید چهره ای که وقت ایستادن موهای سرش به زمین می خورد و صورتش در میان موهای زیاد و مجعد پنهان می شد. او در میان موهایش همانند روز روشن می درخشید، و موهای مشکین او همانند شب تاریک بر صورت زیبایش ریخته بود. (4) .

علامه امینی در جلد سوم الغدیر می گوید: لقب «زهرا» که به اتفاق مورخان و محدثان از القاب فاطمه زهرا علیها السلام است زیبایی بی نظیر حضرت را روشن می کند.

امام صادق علیه السلام در ضمن حدیث طولانی می فرماید: وقتی زهرا علیها السلام به دنیا آمد، نوری از او درخشید و به خانه های مکه داخل شد و در مشرق و مغرب روی زمین جایی نماند مگر این که این نور به آنجا تابید. (5) .

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرماید: فاطمه علیها السلام حوریه ای است در صورت انسان. من هر وقت مشتاق بهشت می شوم او را می بوسم. (6) .

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرماید: دخترم فاطمه علیها السلام حوریه ای به صورت آدمی است. (7) .

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرماید: فاطمه علیها السلام آن زهره درخشان است. (8) .

ابوهاشم جعفری از امام عسکری می پرسد: چرا فاطمه علیها السلام را «زهرا» نام نهاده اند؟

فرمود: زیرا صورتش در اول روز مانند خورشید و هنگام ظهر همانند ماه تابان و شامگاهان همچون ستاره درخشان برای امیرالمؤمنین علیه السلام می درخشید. (9) .

ام سلمه نقل می کند: فاطمه علیها السلام شبیه ترین مردم به رسول الله صلی الله علیه و آله بود. (10)