- کلینی از عده ای از احمد بن محمد از قاسم از جدش از ابوبصیر از امام صادق علیه السلام از پدرانش: «امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: فرزندان سقط شده شما وقتی که در قیامت شما را ملاقات می کنند، اگر آنان را نامگذاری نکرده باشید، هر یک به پدرش می گوید: چرا مرا نامگذاری نکردی در حالی که رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله محسن را پیش از تولد، نامگذاری کرد؟». (27)

برخی می گویند: «فرزندان امیرالمؤمنین علیه السلام از فاطمه: حسن علیه السلام، و حسین علیه السلام، و محسن که سقط شد، و ام کلثوم». (28)

کمال الدین بن طلحه شافعی: «فصل یازده در ذکر فرزندان علی علیه السلام: بدان که خداوند تو را به روح او مؤید بدارد که اقوال مردم در شمار فرزندان ذکور و اناث او مختلف است. برخی بیشتر گفته اند و فرزند سقط شده را هم به حساب آورده و نسبش را هم نینداخته اند. برخی نیز آن را انداخته و در شمار فرزندان وی به حساب نیاورده اند. لذا سخن هریک به مقتضای همین امر، با دیگری فرق می کند...». (29)

صبان: «فاطمه برای علی شش فرزند آورد: سه پسر، و سه دختر. پسران: حسن و حسین و محسن و دختران: زینب... حسن و حسین فرزندان صالح زیادی از خود باقی گذاشتند و به زودی درباره آن دو سخن خواهیم گفت اما محسن سقط شد...». (30)

- ابن ابی ثلج: «فرزندان علی علیه السلام از فاطمه علیها السلام: حسن و حسین و محسن، که سقط شد». (31)

- «گروهی دیگر بیشتر از آن گفته اند و محسن برادر حسن و حسین را که سقط شد، نیز نام برده اند». (32)

- طبرسی در شمارش فرزندان امیرالمؤمنین علیه السلام می گوید: «حسن و حسین علیهما السلام و محسن که سقط شد». (33)

مامقانی: «فاطمه علیها السلام برای علی علیه السلام، حسن و حسین و محسن و زینب و ام کلثوم را به دنیا آورد و محسن را سقط کرد». (34)

طبرسی: «فاطمه علیها السلام را پنج فرزند پسر و دختر بود: حسن و حسین علیهما السلام و زینب کبری و زینب صغری مکنّی به ام کلثوم علیها السلام و یک پسر که فاطمه علیها السلام پس از پیغمبر صلی اللَّه علیه و آله سقط کرد و رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله او را در شکم مادرش، محسن نامید». (35)

ابن صباغ مالکی: «... محسن برادر حسن و حسین علیهم السلام را نیز آنان یاد کرده اند. این مطلب را شیعه گفته و بیان داشته اند که محسن سقط شد...». (36)

صفوری شافعی: «حسن در میان پنج فرزند فاطمه، اولین فرزند او بود: حسن و حسین و محسن که سقط شد، و زینب کبری، و زینب صغری». (37)

شیخ مفید: «برخی از شیعیان می گویند: فاطمه علیها السلام پس از پیغمبر صلی اللَّه علیه و آله یک پسر سقط کرد که رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله او را در شکم مادر، محسن نامید». (38)

فضل بن حسن طبرسی نزدیک به مطلب شیخ مفید، سخن گفته است. (39)

علّامه حلّی رحمه اللَّه نیز در خلاصه خود از کتاب الارشاد همین مطلب را آورده است. (40)

ابن بطریق هم نزدیک به همین سخن گفته است. (41)

جمال الدین محدث هروی پس از آنکه محسن را در شمار فرزندان علی آورده می گوید: «اما محسن بن علی در کوچکی مرد ولی حقیقت آن است که سقط شد». (42)

ابن طلحه: «کسانی که بیشتر گفته اند، فرزند سقط شده را هم به حساب آورده اند. منظورش از این جنین، محسن است». (43)

ابراهیم طرابلسی حنفی در شجره نامه ای که برای ناصر نوشت و نسخه ای از آن برای کتابخانه صلاح الدین ایوبی رونویسی شد: «محسن بن فاطمه علیها السلام سقط شد. گفته شده: در کودکی مرد. اما صحیح آن است که فاطمه علیها السلام او را سقط کرد». (44)

حمراوی مالکی: «اما محسن، سقط شد». (45)

سید مهدی سویج این مطلب را از چندین منبع از جمله: مناقب الحسن والحسین نوشته جوهری و صاحب جواهر الکلام و صاحب الانوار ابوالقاسم نقل کرده است. (46)

واضح است که بسیاری از علما و مورخان محسن را در شمار فرزندان فاطمه و علی علیهما السلام نام برده اند اما به سرگذشت او اشاره نکرده اند. اما این منافات ندارد که پیش از تولد، سقط شده است. همچنان که اگر کسانی محسن را در شمار فرزندان علی علیه السلام نام نبرده اند به معنای انکار وجود او نیست. زیرا مقصودشان آن دسته از فرزندان علی و فاطمه علیهماالسلام است که زنده مانده اند.

اینک به سخن عده ای از آنان اشاره می کنیم:

فیروزآبادی: «شبّر مانند بقّم و شبیر همانند قمیر و مشبّر چون محدّث فرزندان هارون علیه السلام هستند. گفته شده: پیامبر صلی اللَّه علیه و آله حسن و حسین و محسن را به نام آنان نامگذاری کرد». (3)

زبیدی: «گفته شده: پیامبر صلی اللَّه علیه و آله فرزندانش حسن، حسین و محسن را که در برخی از روایات با تشدید آمده، به اسم آنان (فرزندان هارون) نامگذاری کرد.

ابن بری گفت: دیدم که ابن خالویه این اسامی را شرح داده و گفته: شبر و شبیر و مشبر فرزندان هارون علیه السلام و در عربی به معنای حسن و حسین و محسن است» (4)

زبیدی:«علی علیه السلام فرزندان خود را به همین اسامی: شبر، شبیر و مشبر یعنی:حسن و حسین و محسن نامید»(5)

«ابوعبداللَّه محمّد بن اسحاق بن منده اصفهانی در کتاب المعرفه می گوید: علی یک سال پس از هجرت، در مدینه با فاطمه ازدواج کرد و حدوداً یک سال بعد او را به خانه برد. فاطمه برای علی، حسن و حسین و محسن و ام کلثوم کبری و زینب کبری را به دنیا آورد». (6)

ابن اثیر به نقل از ابن عباس در یک حدیث: «و فاطمه که همسر علی بود و حسن و حسین و محسن و زینب را برایش به دنیا آورد». (7)

لیث بن سعد:«علی با فاطمه ازدواج کرد. فاطمه برایش حسن و حسین و محسن و زینب و ام کلثوم را به دنیا آورد»(8)

ذهبی: «ابن عبدالبر گفت: علی فاطمه را پس از جنگ احد به خانه برد. فاطمه حسن، حسین و محسن و ام کلثوم و زینب را برایش به دنیا آورد». (9)

- عسقلانی محسن را در شمار صحابه آورده می گوید: «محسن، به تشدید سین مهمله (بدون نقطه)، فرزند علی بن ابی طالب بن عبدالمطلب هاشمی، سبط پیغمبر». (10)

شمس الدین محمد بن طولون: «فرزندان علی علیه السلام: حسن و حسین و محسن و ام کلثوم...». (11)

- نووی: «فرزندان علی علیه السلام: حسن و حسین و محسن و ام کلثوم کبری و زینب کبری که همه از فاطمه بودند»(12)

دیاربکری: «از لیث بن سعد: علی با فاطمه ازدواج کرد. فاطمه برایش حسن و حسین و محسن و زینب را به دنیا آورد». (13)

ابن کثیر: «... فاطمه برای علی، حسن که به او مکنّی بود و حسین که در سرزمین کربلا شهید شد، و گفته می شود: محسن... را به دنیا آورد». (14)

ابن حبّان: «علی بن ابی طالب پانزده فرزند داشت: حسن و حسین و محسن و ام کلثوم...». (15)

«فرزندان علی از فاطمه سه پسر به نام حسن و حسین و محسن و دو دختر به نام زینب و ام کلثوم بودند. همه آنان فرزند داشتند مگر محسن». (16)

«علی چهارده فرزند پسر داشت. از جمله: حسن، حسین و محسن از فاطمه دختر رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله». (17)

لیث بن سعد گفت: «علی با فاطمه ازدواج کرد. فاطمه، حسن و حسین و محسن و زینب و ام کلثوم و رقیه را به دنیا آورد». (18)

در بغیة الطالب آمده: فرزندان علی علیه السلام چهارده پسر، و هجده دختر بودند. این مورد اتّفاق است. در فرزندان پسر تا بیست و دختر تا بیست و دو نفر اختلاف کرده اند. فرزندان پسر: حسن و حسین و محسن و...». (19)

محمّد بن شحنه: «... علی چهارده فرزند پسر و شمار زیادی دختر داشت. از فاطمه علیها السلام: حسن و حسین و محسن و زینب». (20)

خوارزمی: «فاطمه علیها السلام برای علی علیه السلام حسن و حسین و محسن و ام کلثوم کبری... را به دنیا آورد». (21)

عمر ابونصر: «فاطمه دختر رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله از شوهرش علی بن ابی طالب پنج فرزند داشت: حسن و حسین و محسن و زینب کبری و ام کلثوم کبری...». (22)

ابن شهر آشوب: «کنیه های فاطمه: ام الحسن و ام الحسین و ام المحسن، و ام الائمه و ام ابیها...». (23)

شیخ عباس قمی: «مسعودی در مروج الذهب، و ابن قتیبه در المعارف، و نورالدین عباس موسوی در ازهار بستان الناظرین می گویند: محسن از فرزندان امیرالمؤمنین علیه السلام به حساب می آید». (25)

در حدیثی از امام صادق علیه السلام آمده که ندایی از عرش می گوید: «و چه خوب دو سبطی، دو سبط تو، آنان حسن و حسین اند، و چه خوب جنینی جنین تو؛ او محسن است». (25)

در متنی از تورات آمده: «ایلیا، پدر دو سبط: حسن و حسین است و محسن، پسر سوم او است همانگونه که برای برادرت هارون، شبّر و شبیر و مشبّر قرار دادم». (26)

«قال رسول اللَّه صلی اللَّه علیه و آله: اللهمَّ العن من ضرب جنبَیْها حتی ألقت ولدها» (1) ؛

خدایا! لعنت کن کسی را که بر دو پهلوی فاطمه علیها السلام می زند به طوری که فرزندش را سقط می کند.

«قال أمیرالمؤمنین علیه السلام: اللهمّ العنهم بکلّ جنین أسقطوه و ضلع دقّوه و صکّ مزّقوه» (2) ؛

امیرالمؤمنین علیه السلام در قنوت نماز چنین دعا می کرد: خدایا! بخاطر جنینی که سقط کردند و پهلویی که شکستند و سَنَدی که پاره کردند آنان را لعنت کن.

گروه بزرگی از علماء، نام محسن را به عنوان یکی از فرزندان امام علی از فاطمه سلام الله علیها بیان کرده ولی برخی از آنان تنها به نام بردن از او اکتفا نموده یعنی اشاره ای به مرگ او نکرده اند. و برخی دیگر، گفته اند که وی در کودکی یا در حین تولد، در گذشته است و گروه سومی نیز گفته اند که او در زمان پیامبر صلی اللَّه علیه و آله ساقط شده است. اما تواتر حوادث و وجود روایتهایی که قایل به این است که حضرت زهرا، محسن را در جریان حمله، سقط نموده است بر یک حقیقت که حضرت فاطمه سلام الله علیها در شکم خود جنینی را حمل می کرد که پیامبر وی را محسن نام نهاد، در حالی که هنوز در شکم مادرش بود تأکید می نماید... ولی این جنین، هرگز نور زندگی را مشاهده ننمود.

در تاریخ العروس و لسان العرب آمده است: «شبر و شبیر و مشبر، فرزندان هارون هستند و علی پسران خود را به نام آنان نامید، یعنی حسن و حسین و محسن».

و نیز روایاتی وجود دارد که از ساقط نمودن محسن، سخن می گویند. مسعودی گفته است: «و سیده زنان عالمیان را به واسطه درب خانه فشردند تا اینکه محسن را سقط نمود».

لذا حضرت زهرا پسر سومی داشته که نامش محسن بوده است. نویسنده کتاب ذخائر العقبی فی مودة القربی گفته است: او در خردسالی درگذشته است، و شنیدن نام محسن برای گوشهایم تازه است زیرا که آن را نشنیده ام و آنچه در مورد حسن و حسین وارد شده است، اندک نیست، پس چرا از محسن زیاد نام برده نمی شود... حتماً به این علت که نام بردن از او آثار و مسائلی را به دنبال دارد که کوهها را درهم می کوبد...

و اینک نمونه هایی به نظرتان خواهد رسید و سعی خواهد شد تا حوادث به یکدیگر مرتبط شوند تا راز محسن بن علی نیز بدین واسطه شناخته شود.

در کتاب ملل و نحل شهرستانی آمده است که ابراهیم بن سیار بن هانی نظام گفته است که خلیفه دوم ضربه ای بر شکم فاطمه سلام الله علیها زد که جنینش را سقط نمود. در این حال عمر فریاد می کشید که خانه اش را با هر که در آن است، به آتش بکشید.

نقل کرده اند که:

در اوج ناراحتی و بیماری مرحوم آیت الله امینی صاحب کتاب شریف الغدیر که شیفته و دلداده خاندان پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله بوده از ایشان سؤال کردند: آیا تا به حال برای شما معلوم نشده که قبر حضرت زهراء در کجاست؟ و در چه نقطه ای باید ایشان را زیارت کرد؟ مرحوم علامه امینی پس از لحظاتی سکوت فرمودند: هر وقت به مدینه می رفتم، صدای ناله و ضجه جانکاه و جانسوز حضرت زهرا علیها السلام به گوشم می رسید. شما از قبرش سؤال می کنید در حالی که هنوز ناله آن حضرت در مدینه طنین افکن است. (11) .

آیت الله مرعشی نجفی (ره) در درس خود فرمودند: من متولد شده نجف اشرف و بزرگ شده آنجا بودم، علت آمدنم به شهر قم این بود که مرحوم پدرم، آیت الله سید محمود مرعشی برای آنکه از محل قبر شریف حضرت زهرا علیها السلام با خبر شود چهل شب در حرم حضرت علی علیه السلام بیتوته (شب زنده داری و عبادت و مناجات) نمود، یک شب آن حضرت (در یک حالت مکاشفه) به پدرم فرمود: سید محمود چه می خواهی؟ پدرم عرض کرد: محل قبر حضرت فاطمه زهرا علیها السلام کجاست تا در کنار قبرش بروم و او را زیارت کنم؟ حضرت فرمود: من که نمی توانم قبر فاطمه علیها السلام را بر خلاف وصیت او معلوم کنم. پدرم عرض کرد: پس در هنگام زیارت او چه کنم؟ حضرت فرمود: خداوند مقام شکوهمند فاطمه (س) را (در این مورد) به حضرت معصومه داده است، یعنی مرقد حضرت معصومه تجلی گاه مرقد شریف حضرت زهرا است. هر کس می خواهد زیارت حضرت فاطمه علیها السلام را درک کند مرقد حضرت معصومه علیها السلام را زیارت کند. (12) .

اصبغ بن نباته می گوید:

«سئل امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب علیه السلام عن علة دفنه لفاطمة بنت رسول الله صلی الله علیه و آله لیلاً؛ فقال: انها کانت ساخطة علی قوم کرهت حضورهم جنازتها و حرام علی من یتولاهم ان یصلی علی احد من ولدها» (10) ؛ از امیرالمؤمنین علیه السلام در باره علت دفن شبانه فاطمه (س) دختر رسول خدا صلی الله علیه و آله به دست او سؤال شد، فرمود: به خاطر اینکه فاطمه علیها السلام ازدست گروهی ناراضی و خشمناک بود و از حضور آنها در تشییع جنازه اش رضایت نداشت. و بر هر کس که ولایت و دوستی آن گروه را داشته باشد حرام است که بر احدی از فرزندان فاطمه علیها السلام نماز بگزارد.

این سؤال را که چرا قبر فاطمه سلام اللَّه علیها مخفی است؟ از چه کسی باید پرسید؟ چرا هیچکدام از امامان معصوم علیهم السلام قبر مادرشان زهرا سلام اللَّه علیها را نشان نداده اند؟ آیا دختر پیامبر اسلام صلّی اللَّه علیه و آله در میان یهود و نصاری و یا صائبین و مجوس و یا مشرکین فوت کرد که علی علیه السلام و یاران باوفایش به جهت ترس از آنها، زهرا سلام اللَّه علیها را شبانه به خاک سپردند؟ و آیا آن بانوی بزرگ در میان آنها می زیست که وصیت کرد مرا مخفیانه دفن کرد؟ یا فاطمه سلام اللَّه علیها در اجتماع اسلامی و در میان یاران پدر عظیم الشأنش غریبانه به هنگام شب دفن شد و قبرش برای همیشه مخفی ماند؟

و آیا ائمه علیهم السلام که فرزندان فاطمه سلام اللَّه علیها و رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله هستند در جامعه کفر و شرک و در میان مخالفین اسلام می زیستند که مصلحت دیدند قبر مادر مظلومه آنها همچنان پنهان باشد؟

این شرم و ننگ و عار برای کدام ملت به ثبت رسیده که جگرگوشه و روح و قلب و پاره تن قطب عالم امکان و سفیر الهی حضرت محمد صلّی اللَّه علیه و آله را آزردند، او را از حقش محروم ساختند و موجب شدند تا قبر او مخفی بماند؟

آری، آنان که فاطمه سلام اللَّه علیها را اذیت کردند، او را رنجاندند و باعث شدند قبر مبارکش مخفی بماند، نه گبر بودند، نه یهودی، نه نصرانی، نه مجوس و نه صائبه، بلکه افرادی بودند که خود را نزدیکترین اشخاص به رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله می دانستند، دو نفر آنها پدر زن پیامبر صلّی اللَّه علیه و آله بودند که در جایگاه و زین خلافت نشستند. دیگر افراد، مهاجر و انصار بودند که در تمام جنگها، پیامبر صلّی اللَّه علیه و آله را یاری کرده بودند.

فاطمه زهرا سلام اللَّه علیها در میان مسلمانان غریبانه زندگی کرد و با تنی ضربت خورده به شهادت رسید و در شب تاریک دور از چشم مسلمانان دفن شد و قبر مقدسش مخفی ماند و امامان معصوم علیهم السلام که در جامعه اسلامی می زیستند و روی مصالحی قبر مادرشان را نشان ندادند و این ننگ و عار برای ملتی به ثبت رسید که خود را پیرو پدر بزرگوار آن دخت عظیم الشأن معرفی کردند.

قبر زهرا سلام اللَّه علیها مخفی ماند تا پیام مظلومیت او را به نسل آینده اسلام برساند و معرف کسانی باشد که خود را مسلمان و یار پیامبر صلّی اللَّه علیه و آله و خلیفه او می خواندند، و معرف آنانی باشد که فریاد او را شنیدند اما جوابش را ندادند.

زهرا سلام اللَّه علیها وصیت فرمود تا شبانه دفن شود و قبرش مخفی بماند تا بیانگر این باشد که او از کسانی که او را آزردند و حقش را گرفتند و آنانی که در آینده، مؤید این جریان هستند راضی و خشنود نیست، کسی که فاطمه سلام اللَّه علیها از او خشنود نباشد مورد غضب رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله خواهد بود. و شخص مغضوب رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله مغضوب خدای متعال است. و چنین شخصی در قیامت مورد شفاعت پیامبر صلّی اللَّه علیه و آله قرار نخواهد گرفت.

آری، قبر زهرا سلام اللَّه علیها مخفی ماند تا بیانگر این باشد که هنوز اسلام غریب است و هنوز خاندان پیامبر صلی اللَّه علیه و آله مظلومند، و هنوز این دخت گرامی پیامبر صلی اللَّه علیه و آله پیروان به حق اسلام را به دفاع از ولایت می خواند.

ای جهان اسلام! خود را ملامت و سرزنش کن که صاحب این شریعت بعد از خود یک دختر گذارد و تو با او مدارا نکردی، قلبش را آزردی و او را به شهادت رساندی و از نماز خواندن بر او و زیارت قبر شریفش محروم شدی و هنوز از شناخت قبر مبارکش محرومی. آری، چه بجا بود که در صبح آن شبی که فاطمه سلام اللَّه علیها دفن شد، مردم یکدیگر را سرزنش می کردند. «و قالوا: انّ نبینا صلی اللَّه علیه و آله خلّف بنتا و لم نحضر وفاتها والصلاة علیها و دفنها و لا نعرف قبرها فنزورها» (9) ؛ و گفتند: به راستی پیامبر ما صلّی اللَّه علیه و آله یک دختر بعد از خود بجا گذاشت و ما در هنگام وفاتش و نماز خواندن بر او و دفنش حاضر نبودیم و قبرش را نمی شناسیم تا زیارت کنیم.

علی علیه السلام چون فاطمه علیها السلام را دفن کرد شبانه چهل قبر جدید در قبرستان بقیع آماده ساخت و بر روی آنها آب ریخت و قبر فاطمه علیها السلام را از چشم دشمنان پوشیده داشت و طبق وصیت آن بانو، در تجهیز و نماز فاطمه علیها السلام به دستگاه خلیفه خبر نکرد و این عمل آثار و عوارض بسیاری علیه حکومت فراهم ساخت، لذا خلیفه دوم سوگند یاد کرد نبش قبر نموده و بر پیکر فاطمه علیها السلام نماز بخواند.

امیرالمؤمنین از تصمیم عمر آگاه شد و به نشانه خشم قبای زرد رنگی را بر تن کرد و ذوالفقار را به دست گرفت و با سرعت، خود را به بقیع رسانید و فرمود: هر کس سنگی را از روی قبرها بردارد، زمین را با خون او رنگین خواهم کرد.

چون عمر در این میان عکس العمل نشان داد، حضرت بر او حمله کرد و او را بر زمین کوبید و فرمود: «یابن السودا»! به جهت این که مردم مرتد نشوند از حقم چشم پوشی نمودم، اما در مورد قبر فاطمه علیها السلام گذشتی نخواهم داشت و چنانچه دست به قبر زنید زمین را از خونتان سیراب خواهم کرد، اگر می خواهی اقدام کن.

در حالی که عمر در دست امیرالمؤمنین می لرزید، ابوبکر جلو آمده و با التماس گفت: یا ابالحسن! تو را به حق پیامبر خدا عمر را رها کن، ما برخلاف نظر تو حرکت نخواهیم کرد. (7) .

صدای گریه از خانه زهرا علیها السلام بلند شد. اهل مدینه خبردار شدند. صدای ضجه و شیون از شهر بلند شد به سوی خانه حضرت علی حرکت نمودند، علی علیه السلام نشسته بود و حسن و حسین اطرافش گریه می کردند. ام کلثوم می گریست و می فرمود: یا رسول اللَّه! اکنون تو را از دست دادیم. مردم بیرون خانه اجتماع نموده و در انتظار خروج جنازه زهرا بودند. ناگاه ابوذر از خانه خارج شد و به مردم گفت: پراکنده شوید چون تشییع جنازه به تأخیر افتاد. (2) .

عمر و ابوبکر به علی علیه السلام تسلیت گفتند و عرض کردند: یا اباالحسن مبادا قبل از ما بر جنازه فاطمه نماز بخوانی. (3) .

لیکن علی بن ابی طالب علیه السلام به اتفاق اسماء، در همان شب فاطمه علیها السلام را غسل داد و کفن کرد. کودکان یتیم فاطمه (س) اطراف جنازه مادر گریه می کردند. وقتی از غسل و کفن فاطمه (س) فارغ شد صدا زد: ای حسن، ای حسین، ای زینب، ای ام کلثوم! بیایید با مادرتان وداع کنید که دیگر او را نخواهید دید. یتیمان زهرا علیها السلام روی جنازه نازنین مادر افتاده می بوسیدند و می گریستند. علی علیه السلام یتیمان را از روی جنازه مادر برداشت. (4) بر جنازه نماز خواندند و آن را حرکت دادند. عباس و فضل و مقداد و سلمان و ابوذر و عمار و حسن و حسین علیهما السلام و عقیل و بریده و حذیفه و ابن مسعود در تشییع جنازه شرکت نمودند. (5) .

جنازه را در تاریکی شب، آنگاه که چشم ها به خواب بود، آهسته آهسته در سکوت مطلق، به جانب قبر حرکت دادند، مبادا منافقین بفهمند و از دفن مانع شوند. جنازه را کنار قبر زمین نهادند، امیرالمؤمنین علیه السلام خودش بدن نازنین همسرش را برداشت و داخل قبر گذاشت و با تعجیل تمام، خاک بر قبر ریختند. (6) .

زهرا علیها السلام در آخرین روزهای زندگی به همسرش علی علیه السلام وصیت کرد و گفت: یا علی! مرا شب غسل بده، شب کفن کن و مخفیانه به خاک سپار. راضی نیستم کسانی که پهلویم را شکستند و کودکم را سقط نمودند و اموالم را مصادره کردند به تشییع جنازه ام حاضر شوند. قبرم را نیز مخفی کن.

علی علیه السلام هم بر طبق وصیت زهرا شبانه دفنش کرد و قبرش را با زمین هموار ساخت. و صورت چهل قبر تازه درست کرد مبادا قبرش شناخته شود. (1) .