چشمه ای است که به برکت آن روستایی بزرگ در کنارش ساخته شده، این روستا در نزدیکی قلعه های «آره» که بین راه مکه و مدینه است واقع شده، در آن روزگار بیش از 20000 نخل خرما داشته است و امروز هم در آنجا میوه های مختلف مانند لیمو، انگور، موز به عمل می آید، ام العیال در یکصد و هفتاد کیلومتری مدینه منوره و پنجاه و شش کیلومتری شرق «سقیا» قرار دارد.(3).

عرام بن اصبغ سلمی که شخصی مورد اطمینان است و در سال های 275 هجری قمری زندگی می کرده و در شناسایی منطقه «تهامه» از خبرگی ویژه ای برخوردار بود، (4) می گوید: «ام العیال قریة صدقة فاطمة الزهراء بنت رسول الله صلی الله علیه و آله»؛

روستای ام العیال صدقه و موقوفه فاطمه زهرا علیها السلام دختر رسول خدا صلی الله علیه و آله است.(5).

امروز هم فرزندان فاطمه علیها السلام از آن بهره می گیرند. این چشمه و این سرزمین از سوی صدیقه طاهره علیها السلام بر سادات حسینی وقف گردیده است. (6).

چه بسا وقف بر سادات حسینی از آن جهت بوده که بنا بر پیش بینی فاطمه علیها السلام امامت در نسل و فرزندان حسین بن علی علیهماالسلام استمرار پیدا می کرده و از سوی دیگر بعد از شهادت ابا عبدالله الحسین علیه السلام فرزندان آن حضرت بیشتر مورد غضب و ناخوشایندی حاکمان بنی امیه واقع می شدند و نیاز به یک پشتوانه مالی خاص داشتند. از این رو «ام العیال» را وقف سادات حسینی می نماید و در بین مسلمانان روشن و مسلم است که اموال موقوفه باید صرف «موقوف علیهم» گردد.

سمهودی نیز می نویسد: ام العیال، چشمه ای است که متعلق به فاطمه زهرا علیها السلام بوده سپس آن را وقف نمود. توسط این چشمه بیش از بیست هزار نخل آبیاری می گردیده و جعفر بن طلحه بن عبیدالله تیمی دویست هزار دینار جهت احیاء آن و اطراف آن صرف کرده است. (7).

(3) معجم معالم الحجاز، عاتق بن غیث بلادی، ج 1، ص 21.

(4) اعلام زرکلی، ج 4، ص223.

(5) معجم معالم الحجاز، ج6، ص 194.

(6) عمدة الاخبار فی مدینه المختار، احمد بن عبدالحمید عباسی، ص 241.

(7) وفاء الوفا باخبار دار المصطفی، ج 4، ص 1130.