از آن جایی که زندگی عادلانه و انسانی در گرو شناخت قوانین و آگاهی از مرزهای مقررات عادلانه خداست، ریحانه ارجمند پیامبر افزون بر قانون شناسی و قانون گرایی و ارائه نمونه و الگوی عملی از زندگی قانون مدارانه، در سراسر زندگی کوتاه اما پربار و الهام بخشش، آموزگار دین و آموزش دهنده مقررات و قوانین خدا و زندگی قانونگرایانه بود؛ درست بسان پدرش، پیامبر، و همانند هم پرواز و همتای زندگی اش امیر والایی ها.
او از قرآن، کتاب پرشکوه خدا، آموزش مقررات و مرزهای دین به مردم را الهام می گرفت. مگر قرآن پس از بیان قوانین خدا نمی فرماید: اینها مرزهای دین و مقررات خداست، پس از آنها فراتر نروید و نگذرید...؟
«تلک حدود الله فلا تعتدوها...» (4)
و مگر هشدار نمی دهد که: هر کس از مرزهای قوانین خدا درگذرد و فراتر رود، از بیداد پیشگان روزگار خواهد بود؟ «ومن یتعد حدود الله فاولئک هم الظالمون» (5)
و مگر روشنگری نمی کند که: اینها مرزهای قانون خداست، پس مباد که به آنها نزدیک شوید؟
«تلک حدود الله فلا تقربوها» (6)
مگر بهشتیان سعادتمند را رعایت کنندگان حرمت مرزهای مقررات خدا وصف نمی کند و می فرماید اینها مرزهای دین خداست؟
«تلک حدود الله و من یطع الله و رسوله یدخله جنات تجری من تحتها الانهار...»(7)
و مگر دوزخیان تیره بخت را همان تجاوزکاران به مرزهای قانون خدا اعلان نمی کند؟
«و من یعص الله و رسوله و یتعد حدوده یدخله نارا...» (8)
آری، ریحانه پیامبر، آموزگار مقررات خدا و آموزش دهنده مفاهیم و معارف دین و بیانگر مرزهای قوانین او برای اوج بخشیدن مردم به زندگی قانون گرایانه بود. او باران حقایق را در این مورد بر مزرعه دلها و جانها می باراند و روشنگری می کرد و هشدار می داد؛ برای نمونه:
- آن حضرت در سخنان جاودانه اش در برابر نظام سقیفه و انبوه مردم و دعوت آنان به قانون گرایی و قانون مداری و عمل به قانون، از جمله فرمود:
«جعل الله الایمان تطهیرا لکم من الشرک و الصلاة تنزیها لکم من الکبر و الزکاة تزکیه للنفس و نماء فی الرزق و الصیام تثبیتا للاخلاص و الحج تشییدا للدین و العدل تنسیقا للقلوب و اطاعتنا نظاما للملة و امامتنا امانا للفرقة و الجهاد عزا للاسلام و الصبر معونة علی استیجاب الاجر، و الامر بالمعروف مصلحة للعامة و بر الوالدین وقایة من السخط...»؛
ای مردم! خدای جهان آفرین ایمان را سبب پاک سازی شما از مظاهر شرک و ارتجاع قرار داد؛ و نماز را وسیله پاک ساختن شما از آفت غرور و خود بزرگ بینی. زکات را باعت تزکیه جان و افزون شدن روزیتان قرار داد؛ و روزه را عاملی برای استواری اخلاص شما. طواف بر گرد خانه خدا را وسیله اقتدار دین، و عدالت را مایه هماهنگی و انسجام دل ها. فرمانبرداری از ما خاندان رسالت را باعث نظام دین و دولت مقرر فرمود، و امامت و پیشوایی ما را به منظور در امان ماندن از پراکندگی ها و واپسگرایی ها و اسارت در چنگال استبداد.
جهاد را باعث شکست ناپذیری و عزت اسلام، و شکیبایی را وسیله ای برای جلب پاداش پرشکوه سرای آخرت. امر به معروف و فراخوان به سوی ارزش ها را مایه صلاح و شایستگی توده ها شناخت، و نیکی به پدر و مادر را سنگر پیشگیری از خشم خدا.
پیوند با نزدیکان را وسیله افزونی شمار و اقتدار جامعه، و قصاص عادلانه و انسانی را عامل حفظ جانها.
وفای به نذرها را برای در معرض آمرزش قرار گرفتن، و عادلانه و درست دادن کیل ها و وزن ها را وسیله مبارزه با کمبودها.
هشدار از می خوارگی را سبب پاکیزگی از پلیدی ها، و دوری گزیدن از تهمت زدن و نسبت ناروا دادن را مانعی در برابر غلطیدن به وادی لعنت شدگان.
وانهادن سرقت را برای حفظ عفت، و تحریم شرک را برای اخلاص در بندگی و فرمانبرداری از پروردگار.
اینک که چنین است پروای خدا را آن گونه که شایسته است پیشه سازید و بکوشید که جز مسلمانی راستین و آزادمنش و رعایت کننده حقوق و امنیت دیگران، جهان را بدرود نگویید.
خدای یکتا را در آنچه فراخوانده و هشدار داده است فرمانبرداری کنید و راه دانشوران یکتاپرست و پرواپیشه را در پیش گیرید؛ چرا که از میان بندگان خدا، تنها دانشمندان و آگاهان واقعی از او می ترسند و در برابر او احساس مسئولیت می نمایند.
- و نیز خطاب به رهبری نظام سقیفه، پس از ترسیم مقررات ارث و حدود و مرزهای آن از دیدگاه قرآن، فرمود:
«و زعمتم ان لا حظوة لی و لا ارث من ابی و لا رحم بیننا؟»؛
راستی شما بر اثر بیگانگی و یا بی توجهی به مقررات کتاب خدا و مرزهای دین و آیین او چنین می پندارید که من از پدرم ارث نمی برم و رابطه و پیوندی میان من و او نیست. آیا خدای فرزانه مقررات ارث را در آیه ای تنها برای شما قرار داد و پدرم را از آن مقررات استثنا کرد؟
یا این که بر آن هستی، که اهل دو ملت و پیروان دو دین از یکدیگر ارث نمی برند و من پدرم پیامبر از یک ملت و آیین نیستیم؟
- و پس از باران حقایق و مفاهیم و معارف قرآن و ترسیم مرزهای حق و باطل در خطبه حماسه ساز و شعورآفرین اش، سرانجام فرمود:
«و انا ابنة نذیر لکم بین یدی عذاب شدید»؛
و بدانید که من دخت پیامبر هشداردهنده شمایم و اینک آموزگارانه و خیرخواهانه، شما را به خاطر تجاوز به مرزهای دین و آیین و مقررات خدا از عذاب سهمگینی که پیش روی شماست، هشدار می دهم.
(4) بقره، 229.
(5) بقره، 229.
(6) بقره، 187.
(7) نساء، 13.
(8) نساء، 14.