در علت قضیه می توان گفت: پیغمبر اکرم از جانب خدا مأمور بود که علی علیه السلام را به خلافت و جانشینی خودش تعیین کند و می دانست که مردم به آسانی زیر بار زمامداری او نمی روند و برای خلافتش کارشکنی خواهند کرد. می دانست که بسیاری از خانواده های عرب نسبت به حضرت علی عقده هائی دارند، زیرا علی علیه السلام مرد شمشیر و عدالت است و کمتر خانواده ای است که یک نفر یا چند نفرشان در زمان کفر به دست آن جناب کشته نشده باشد. پیغمبر اسلام می دانست که برای خلافت و اداره ملت بودجه لازم است و با آن اوضاع و شرائط تهیه فوری بودجه کار دشواری است. می دانست که حضرت علی اگر بتواند به فقرا و درماندگان کمک کند و نیازمندیهای جامعه را برطرف سازد، کدورت ها تا حدی برطرف و دلها به سویش متمایل خواهد شد.

از این رهگذر بود که فدک را به فاطمه علیه االسلام بخشید و در واقع در اختیار خلیفه آینده اش قرار داد تا درآمد سرشارش را در بین فقرا و درماندگان تقسیم کند، شاید کینه و کدورتهای دیرینه خودشان را فراموش کنند و متوجه بیت حضرت علی گردند. در اوضاع بحرانی آغاز خلافت، از آن اموال استفاده کند و در راه پیشبرد هدف رسول خدا از آنها بهره برداری نماید. در واقع می توان گفت: فدک را تنها به حضرت فاطمه نبخشید؛ بلکه به خانه ولایت تقدیم نمود تا بدان وسیله به بودجه اقتصادی خلافت کمک نموده باشد.

فدک در زمان حیات رسول خدا در اختیار فاطمه علیها السلام قرار گرفت. به مقدار قوت لا یموتی از آن برمی داشت و بقیه را در راه خدا صرف می کرد و در بین بیچارگان تقسیم می کرد.(9) .