پدر برترین بانوی گیتی، «حضرت محمد (ص)»، کاروانسالار انسانیت و بزرگ پرچمدار آزادی و آزادگی است. همان کسی که با همین نام گرانقدر، چهار بار در کتاب ارجمند خدا گرامی داشته

شده و سوره ای نیز به همین نام در تکریم او فرود آمده است. (1) .

همان کسی که خدای جهان آفرین وجود گرانمایه و دین و آیین و راه و رسم آزادی بخش و انسان سازش را برای نجات بشریت برگزید و او را نوید بخش رستگاری و سعادت و هشدار دهنده از

نگونساری و تیره بختی قرار داد: «و ما ارسلناک الا کافة للناس بشیرا ونذیرا» (2) .

شخصیت پر شکوهی که آفریدگار هستی و فرشتگانش بر او درود می فرستند و به توحیدگرایان شایسته کردار و کمال جو نیز فرمان می رسد که هماره بر او درود بفرستند: «ان الله و ملائکته

یصلون علی النبی یا ایها الذین آمنوا صلوا علیه...» (3) .

انسان برتری که خدا به او پایگاهی والا و بالا می بخشد و نویدش می دهد که در پرتو این رابطه خالصانه و عاشقانه اش با خدا و مهر و دلسوزیش نسبت به مردم، او را به مقامی ستوده می رساند:

«عسی ان یبعثک ربک مقاما محمودا» (4) .

و جان گرانقدر او را به گونه ای گرامی می دارد که به آن سوگند یاد می کند: «لعمرک انهم لفی سکرتهم یعمهون» (5) .

و آن حضرت را به آسمان جلال و مقام شکوهبار قرب و اوج عرش و ملکوت پرواز می دهد تا در آن سیر آسمانی نشانه های قدرت خویش را بر آن بنده برگزیده بارگاهش بنمایاند:

«سبحان الذی اسری بعبده لیلا من المسجد الحرام الی المسجد الا قصی...» ((6) .

و او را الگوی شایستگیها و برازندگی ها و کمال و جمال عنوان می سازد و می فرماید:

«لقد کان لکم فی رسول الله اسوة حسنة لمن کان یرجوا الله و الیوم الاخر و ذکر الله کثیرا» (7) .

«و بی گمان برای شما در اقتدا به پیامبر خدا الگو و سرمشقی نیکوست: برای آن کسی که به خدا و روز بازپسین امید دارد و خدا را فراوان یاد می کند.»

و روشن می سازد که خدای فرزانه آنچه شایسته و بایسته است و آن حضرت پیش از انگیزش خویش، آنها را نمی دانست، همه را به او آموخت.

«و انزل الله علیک الکتاب و الحکمة و علمک ما لم تکن تعلم» (8) .

«و خدا کتاب و حکمت بر تو نازل کرد و آنچه را نمی دانستی به تو آموخت.»

و در ترسیم شخصیت اجتماعی و مردم دوستی اش می فرماید:

«فبما رحمة من الله لنت لهم و لو کنت فظا غلیظ القلب لانفضوا من حولک» (9) .

«و در پرتو رحمت گسترده خداست که تو با اینان این گونه پرمهر و خوشخو هستی، و اگر تندخو و سختدل بودی، بی گمان از گرد تو پراکنده می شدند.»

و در فداکاری و عشق و ایمانش می فرماید:

«طه ما انزلنا علیک القرآن لتشقی...» (10) .

«هان ای طاها! قرآن را بر تو فرونفرستادیم که در رنج افتی، جز این که برای هر آن که می ترسد، مایه پند و اندرزی است.»

و در بشردوستی و خیرخواهی و فداکاری اش برای ساختن جامعه و دنیایی آباد و آزاد و زیبا می فرماید:

«لقد جائکم رسول من انفسکم عزیز علیه ما عنتم حریص علیکم بالمؤمنین رئوف رحیم» (11) .

«بی تردید پیامبری از خود شما به سویتان برانگیخته شد؛ هر آنچه شما را رنج و آزار دهد، بر او گران می آید. سخت به شما دل بسته است و در هدایت و نیکبختی و نجات شما کوشاست و با ایمان

آوردگان و حق طلبان و عدالت خواهان، پرمهر و مهربان است.»

و آن پیشوای رادی و سرفرازی را موهبت عظیم و نعمت گران خدا به انسان ها وصف می نماید:

«لقد من الله علی المؤمنین اذ بعث فیهم رسولا من انفسهم یتلوا علیهم آیاته و یزکیهم و یعلمهم الکتاب و الحکمة...» (12) .

«به یقین، خدا بر توحیدگرایان و شایسته کرداران، منت نهاد که پیامبری از خودشان در میان آنان برانگیخت، تا آیات خدا را برایشان بخواند و پاکشان گرداند و کتاب و حکمت به آنان بیاموزد....»

همو که قرآن در وصف شخصیت اخلاقی و انسانی اش، خلق و خوی پرشکوه او را بسان قرآن و عرش خویش عظیم می شمارد و می فرماید:

«إنک لعلی خلق عظیم» (13) .

«به راستی که تو دارای خلق و خوی شکوهبار و تحسین برانگیزی هستی.»

چرا که او به تنهایی به همه برازندگی ها و ویژگی های برجسته پیامبران، آراسته بود؛ به سپاسگزاری و حق شناسی نوح، به دوستی ابراهیم، به اخلاص موسی، به راستی اسماعیل، به شکیبایی

یعقوب، به پایداری ایوب، به جوانمردی و زیبایی یوسف، به فروتنی داوود، به حشمت و معنویت سلیمان، به شهامت و شجاعت صالح، به بشردوستی هود، به ستم ستیزی لوط، به مهربانی و دلسوزی

زکریا، به صلح دوستی و آزادگی مسیح و... و به تنهایی نشانگر همه والاییهای آنان بود؛ چرا که خلق و خوی انسانی و سبک و سیره آن پیشوای بزرگ، بسان قرآن بود؛ درست همان گونه که

معارف و مفاهیم زیبا و دلنواز قرآن، بی کران و جاودانه است، رفتار و کردار آن حضرت نیز زیبا، پرجاذبه و وصف ناپذیر بود.

«کان خلقه القرآن، یعنی کما ان معانی القرآن لا تتناهی کذلک اوصافه الجمیلة الدالة علی خلقه العظیم لا تتناهی.» (14) .

آری، پدر ارجمند و گرانمایه فاطمه (س) چنین بزرگ مرد پرشکوه و بی نظیری است، و این نخستین امتیاز آن بانوی فرزانه و بی همتاست.

خدیجه، دختر خویلد، فرزند اسد بن عبدالعزّی بود. عبدالعُزّی برادر عبدمناف، یکی از اجداد پیامبر صلی اللَّه علیه و آله است و پدر این دو قصیّ بن کلاب می باشد. این چنین، خدیجه با رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله در جدّ چهارم (قصیّ بن کلاب) تلاقی دارند. خدیجه در یکی از خانواده های اصیل و شریف قریش به دنیا آمد و تربیت یافت. افراد خانواده اش همه دانشمند و فداکار و روحانی و حمایت کننده از خانه کعبه بودند. ایستادگی خویلد در برابر «تبّع» معروف است. آنگاه که تبّع از یمن به حج آمد و قصد کرد حجرالأسود را از جای برکند و با خود ببرد، تاریخ فراموش نمی کند زمانی را که خویلد با «تبّع» به مقابله و ستیز برخاست و هشدار داد که چنین اقدامی، خشم خداوند را در پی خواهد داشت و صاحب خانه (خداوند متعال) نفرین و هلاکت را بر او نثار خواهد کرد.

خویلد و یارانش ایستادگی کرده و تبّع را به هراس و بیم افکندند تا آنجا که چون به خانه رفت همواره در اندیشه تهدید خویلد بود و چون به خواب رفت، دید که او را به لعنت و هلاکت تهدید می

کنند؛ سرانجام از تصمیم خود منصرف شد. ابن اسحاق این ماجرا را چنین شرح می دهد:

هنگامی که تبّع عازم یمن شد، تصمیم گرفت حجرالأسود را با خود ببرد. جمعی از قریش نزد خویلد آمده، گفتند: چه بر سر ما خواهد آمد اگر حجر را ببرند؟!

خویلد گفت: داستان چیست؟

گفتند: تبّع می خواهد حجرالأسود را به سرزمین یمن منتقل کند.

خویلد گفت: مرگ به از این است!

آنگاه شمشیر برگرفت و قریش نیز شمشیرها برداشتند و نزد تبّع آمدند و گفتند: می خواهی با رکن حجر چه کنی؟

گفت: می خواهم آن را برای مردم خود ببرم.

قریش گفتند: مرگ به از این است.

و آنگاه شمشیرها گرفته، نزد رکن آمدند تا از آن محافظت کنند. (15) .

آری این خویلد، مرد شجاع و فرمانروای قوم است که از خانه خدا در زمان جاهلیت عرب حمایت کرد و به فضایل اخلاق و کرم و پاکی و اصالت خانوادگی شهره بود.

مادر حضرت خدیجه، فاطمه دختر زائدة بن اصم بن رواحة بن حجر بن عبد بن معیص بن عامر بن لؤی بود. مادر فاطمه؛ یعنی جدّه خدیجه، «هاله» دختر عبدمناف بن حارث بود که نسبت او به «

لؤی بن غالب» می رسد.

بدین ترتیب پدر و مادر خدیجه از اصیل ترین خانواده های قریش بودند و در نسب و حسب برترین به شمار می آمدند و خدیجه در بهترین سرزمین رشد کرد و به اخلاق فاضله دست یافت و به

دیانت معروف بود و آلودگی هایی که دامان برخی خانواده های مکّه را گرفته بود، دامن پاک او را نگرفت؛ عنایت خداوند خدیجه را از آغاز کودکی حفظ و حراست می کرد؛ زیرا او باید امّ المؤمنین

باشد و هر زنی چنین شایستگی نداشت.

«اسد بن عبدالعزی» جد خدیجه یکی از اعضاء برجسته پیمان «حلف الفضول» است. پیمان مذکور را گروهی از رجال با شخصیت و عدالت خواه عرب بستند و قرار گذاشتند که از مظلومین دفاع

کنند و در یاری کردن درماندگان کوشش نمایند. رسول خدا نیز در آن انجمن عضویت داشت و می فرمود: من در خانه «عبداللَّه بن جدعان» حاضر بودم که پیمان بسته شد و اگر مرا دعوت نمایند با

کمال میل شرکت می کنم.

یکی از سنّتهای خانواده های قریش این بود که دختر وقتی به سن بلوغ می رسید، ازدواج می کرد و چون از ده سال می گذشت، دیگر کسی جرأت نمی کرد به آن خانواده نزدیک شود، مگر آن که

دارای نسب شریف و معروف به مروّت و فضل می بود. خدیجه ده ساله بود که «عتیق» پسر عائذ بن عبداللَّه مخزومی به خواستگاری او آمد و حاصل آن ازدواج فرزندی به نام عبداللَّه بود. طولی

نکشید عتیق درگذشت و ابوهاله مالک بن نباش تمیمی با او ازدواج کرد و دو پسر به نامهای هند و حارث و یک دختر به نام زینب آورد. گرچه «هند» نام مخصوص زنان عرب است، ولی گاهی بر

حسب عرف و عادت، نام زنان را بر مردان، می نهادند.

این پسر که به اصطلاح، ربیب و پرورده پیامبر خدا و برادر مادری حضرت فاطمه بود، به اسلام مشرف شد و خواهر زاده اش، حسن بن علی بن ابی طالب، روایتی معروف در اوصاف و خصوصیات

رسول خدا از وی نقل کرده است. «هند» در هنر وصف، سخت نیرومند بود و حدیثی که از او در زمینه صفات و شمایل پیامبر صلی اللَّه علیه و آله نقل شده، بلیغ ترین احادیث در این باب است.

«هند»، در مقام ابراز شرافت خویش می گفت: من از لحاظ پدر و مادر و برادر و خواهر، از همه گرامی ترم، زیرا که در واقع پدرم رسول خدا و برادرم قاسم و خواهرم فاطمه و مادرم خدیجه است.

وی در غزوه بدر شرکت داشت و سرانجام، در جنگ جمل، در شمار لشکریان امام علی بن ابی طالب علیه السلام بود و در آن جنگ، به درجه رفیع شهادت نایل آمد.

خدیجه، ام المؤمنین، پس از مرگ همسر خود با آن که خواستگارانی فراوان از میان اشراف و اعیان قریش داشت، به همسری هیچ یک تن نداد، تا سرانجام همای سعادت بر سرش سایه افکند و

افتخار ازدواج رسول گرامی و پیامبر ارجمند را یافت. خدیجه، نخستین همسر آن حضرت بود که مدت پانزده سال پیش از بعثت و ده سال پس از آن در کنار او و شریک زندگانی او بود.

از جمله عواملی که موجب شد او را لقب «طاهره» دهند این بود که او هرگز با زنان هوسران ننشست. معروف است که خانه های مکه در جاهلیت شاهد شب نشینی ها و لهو و لعب بود و حضرت

خدیجه از کنار آن خانه ها که برخی متعلّق به پسرعموها و پسر دایی هایش بود، می گذشت و می دید که به شب نشینی و لهو و لعب سرگرمند، اما هرگز تحت تأثیر این خانه ها قرار نگرفت و از

آنچه برخی زنان قریش بدان سرگرم بودند، بیزاری می جست.

زنان مکه و تاریخ، خاطرات ارزشمندی را از خدیجه به یاد دارند. زنان به دیدن او می رفتند و از کرم و عطای او بهره مند می شدند و چون به سوی کعبه می رفت، گرد او را احاطه کرده، وی را

همراهی می کردند و هیچ یک از آن زنان سخنی نامناسب که او نمی پسندید بر زبان نمی راند.

یکی از القاب ویژه خدیجه «سیده قریش» بود؛ این لقب بزرگ و وصف ارزشمند بدان جهت است که وی به اوصاف کمال انسانی راه یافته بود. او علاوه بر ثروت، از جمال و کمال بى نظیرى،

برخوردار بود.

ابوطالب (ع) در خواستگارى او را چنین وصف کرد:

اى جمع حاضر! بدانید که برادر زاده ما، محمد فرزند عبداللّه، کریمه شما قریش را خواستـگار است. بانوى مشهور و معروف به سخاوت و عفّت، بانویى که فضیلتش مشهور و زبانزد خاص و عام و

شانش عظیم و بزرگ است. (16) .

او در برابر ثروت و تجارت شیفته نبود و انبوه ثروت ها نتوانست در صفات پسندیده وی رخنه کند بلکه این ثروت و تجارت بود که در برابر او خاضع بود و این را باید ثمره آن احساس متعالی

برشمرد.

فقرا و نیازمندان و افراد غریب به سوی خانه او می آمدند و از سفره احسانش بهره مند می شدند. خداوند بانوی قریش را لقب «امّ المؤمنین» داد؛ زیرا منزلت فوق العاده ای داشت؛ منزلتی که در

طی قرن ها جاودانه است! او تمام آنچه را در توان داشت نثار کرد تا بار مشکلات را از دوش پیامبر صلی اللَّه علیه و آله و خاندان و یارانش بردارد و در تبعید و محاصره، آنان را یاری رساند و به

خویشاوندانش و آنان که تحت محاصره اقتصادی قرار نداشتند، مخفیانه پیام می فرستاد که هر اندازه مقدور است، خوراک و آذوقه برای او بفرستد تا مسلمانانِ محصور در رنج نباشند و به رغم

مخالفت دشمنان رسالت، در پاسخ به دعوت وی همکاری می کرد؛ به این جهت خداوند، او را نخستین بانویی قرار داد که لقب امّ المؤمنین گرفت و شاید از برترین لقب ها و نام ها، همین نام بود

عظمت و بزرگواری خدیجه آن قدر زیاد است که در این مختصر نمی گنجد و قلمها از ترسیم آن همه فداکاری و ایثار که به وسعت رضای الهی است، عاجز و ناتوانند. اینک به نقل چند حدیث در شرافت و مجد و عظمت آن مخدره بسنده می کنیم:

عایشه می گوید: من در مورد زنان پیامبر صلی اللَّه علیه و آله به هیچ یک به اندازه خدیجه حساس نبودم، چرا که رسول خدا مرتب از او تعریف می کرد اگرچه من هرگز او را ندیده بودم. (19) .

علی علیه السلام نقل می کنند: روزی پیامبر صلی اللَّه علیه و آله در کنار همسرانش به یاد خدیجه گریه کرد. عایشه گفت: چه خبر است که برای پیرزنی از قبیله بنی اسد، این همه گریه می

احمد بن محمد بن حنبل شیبانی در مسند خود و طبرانی و دیگران از انس بن مالک از رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت کرده اند که فرمود: «خیر نساء العالمین اربع؛ مریم بنت عمران و آسیة بنت مزاحم و خدیجة بنت خویلد و فاطمة بنت محمد صلی الله علیه و آله».

ترمذی در صحیح خود میگوید که حضرت أمیرالمؤمنین فرمود: «خیر نسائها مریم و خیر نسائها خدیجة».

حاکم نیشابوری در مستدرک و طبرانی در معجم و احمد حنبل در مسند و ابن عبدالبر در جلد دوم استیعاب و دیگران از رسول خدا حدیث کرده اند که فرمود: «افضل نساء اهل الجنة خدیجة بنت

خویلد و فاطمة بنت محمد و مریم بنت عمران و آسیة بنت مزاحم».

و نیز حاکم روایت کند از عایشه که رسول خدا فرمود: «سیدات اهل الجنة اربع مریم و فاطمة و آسیة و خدیجة».

و نیز حاکم روایت کند از حذیفه یمانی که رسول خدا فرمود: «خدیجة سابقة نساء العالمین الی الایمان بالله و بمحمد صلی الله علیه و آله».

بخاری در صحیح خود از عایشه روایت کند که خواهر خدیجه اذن خواست بر حضرت رسول وارد شود. رسول خدا چون نام خدیجه بشنید خرسند شد. من گفتم: چقدر او را یاد می کنی و حال آنکه

پیرزنی از زنهای حمراء الصدقین بوده که وفات کرده. خداوند بهتر از خدیجه به تو داده. پس آن بزرگوار برآشفت و فرمود: و الله بهتر از خدیجه روزی من نشده است. ایمان آورد به من آن وقتی که

مردم مرا تکذیب می کردند و مالش را انفاق کرد در وقتی که مردم خودداری می ورزیدند «و کانت من احسن النساء جمالا و اکملهن عقلا و اتمهن رأیا و اکثرهن عفة و دینا و حیاء و مروة و مالا».

رسول خدا در سن 25 سالگی با غلام خدیجه که «میسره» نام داشت، مال التجاره خدیجه را به شام برد. خدیجه چون زنی بسیار ثروتمند و دارای شرف و عظمت بود و به کار تجارت اشتغال

داشت، برای حمل و نقل کالاهای تجارتی خود کسانی را به کار می گرفت تا مال التجاره اش را به نقاط دیگر همچون شام ببرند. در یکی از همین سالها جناب ابوطالب بر اثر خشکسالی و قحطی

چاره را در این دید که با موافقت رسول خدا از خدیجه بخواهد که آن حضرت را برای تجارت مأمور کند. خدیجه با این پیشنهاد موافقت نمود و از پیامبر برای سفر بازرگانی به شام دعوت کرد.

رسول خدا با میسره به شام رفت و در این سفر تجارتی، از برکت وجود آن حضرت سود بسیاری عاید خدیجه شد. میسره علاوه بر ماجرای تجارت، کرامات محمد (ص) و آنچه را راهب شامی درباره

عظمت او گفته بود، برای خدیجه بازگفت. خدیجه از امانتداری، دلاوری، کاردانی، تیزهوشی و سختکوشی محمد (ص) بسیار خوشحال شد و عشق و علاقه او به رسول خدا او را بی طاقت ساخت.

خدیجه پیش از این نیز چیزهایی در وصف جوان قریش شنیده بود.

روزى خدیجه در جمع کنیزان و خدمتکارانش نشسته و دانشمندى از دانشمندان یهود، در مجلس حاضر بود. رسول خدا (ص) از آنجا عبور کرد. عالم یهودى، چون حضرت را دید، شناخت و از

خدیجه خواهش کرد که حضرت را به آن مجمع، دعوت کند. خدیجه کنیزى را در پى حضرت فرستاد و از ایشان دعوت کرد که در آن جمع حاضر شود. عالم یهودى، نشانه های نبوت را در حضرت

مشاهده کرد و گفت: به خدا قسم، این خاتم نبوّت است ... به حقِ کلیم خدا، او پیامبر آخرالزّمان است . پـس خوشا به حال کسى که این بزرگوار، همسر او باشد. (24) .

بانوی قریش تصمیم گرفت به نکاح پیامبر درآید و شرف دنیا و آخرت را برای خود کسب کند. او بهترین، شرافتمندترین، ثروتمندترین و زیباترین زن قریش بود و و بزرگان قوم، به ازدواج با او طمع

داشتند. بزرگـان قریش از او خواستـگـارى کرده و حاضر شده بودند براى مهریه او، اموال فراوانى بـپـردازند که از آن جمله عُقْبَةِ بن اَبى مُعَیْط، صَلْتِ بن ابى یَهاب ، ابوجهل و ابوسفیان بودند، ولى

این بانوى بزرگ که مطلوبش فضائل انسانى بود، دست ردّ به سینه همه آنها زد و رسول خدا (ص) را به خاطر فضایل اخلاقى، شرافت، عزت نفس و صفات پسندیده انسانى، برگزید.(25) .

خدیجه با دوستش نفیسه به مشورت پرداخت و او را برای وساطت خدمت رسول الله صلی الله علیه و آله فرستاد. نفیسه خدمت آن حضرت رسید و پرسید که چرا حضرت برای خود زنی به همسری

اختیار نمی کنند؟! پیامبر فرمود: چیزی ندارم تا زن بگیرم. نفیسه گفت: اگر من برای تو زنی صاحب مال و جمال و شرف که تمام مخارج ازدواج را بر عهده گیرد و بعد از ازدواج هم از نظر مؤونه

زندگی کاملا آسوده باشی، آماده نمایم، قبول می کنی؟ پیامبر فرمود: آری، چرا قبول نکنم! نفیسه قضیه را برای خدیجه نقل کرد و او بسیار خوشحال گشت و مقدمات کار با خواستگاری عموهای

پیامبر، یعنی جناب ابوطالب و حمزه فراهم شد. سرانجام، خدیجه به عقد پیامبر درآمد که این واقعه دو ماه پس از بازگشت آن حضرت از شام بود.

زندگی بین این زن و شوهر آغاز شد و خدیجه مدت بیست و چهار سال و یک ماه با رسو ل الله زندگی کرد و برای آن حضرت دو پسر و چهار دختر به دنیا آورد:

- عبدالله که ملقب به طیب و طاهر بود.

- قاسم که کنیه رسول خدا به نام او بود و حضرتش را ابوالقاسم می گفتند.

- زینب

- رقیه

- ام کلثوم

- فاطمه زهراء (س).

پسران رسول خدا در حیات آن حضرت از دنیا رفتند.

اما سرانجام دختران: زینب به عقد ابوالعاص بن ربیع درآمد و از او دختری آورد به نام امامه. امامه کسی است که علی علیه السلام پس از شهادت فاطمه علیهاالسلام بر حسب وصیت آن حضرت او

را به زنی گرفت. این بانو با فرزندان فاطمه علیهاالسلام فوق العاده مهربان بود و بعد از شهادت امیرالمؤمنین به عقد مغیرة بن نوفل بن حارث بن عبدالمطلب درآمد و قبل از وفات شوهرش از دنیا

رفت و ابوالعاص پدر امامه خواهرزاده خدیجه است؛ زیرا مادر ابوالعاص، هاله دختر خویلد خواهر خدیجه بود و زینب مادر امامه در سال هفتم هجری در مدینه از دنیا رفت.

اما رقیه، او به عقد عتبه ابن ابی لهب درآمد که پیش از آن که با او نزدیکی کند او را به سبب فشاری که پدرش ابولهب بر او وارد می آورد طلاق داد. رقیه بعد از طلاق گرفتن از عتبه به عقد

عثمان بن عفان درآمد و از او پسری به نام عبدالله به دنیا آورد که در سن کودکی از دنیا رفت. رقیه در زمره کسانی بود که به اتفاق شوهرش به حبشه هجرت کرده بود. او سرانجام در مدینه هنگام

جنگ بدر از دنیا رفت.

ام کلثوم: او پس از فوت خواهرش رقیه به عقد عثمان درآمد و در خانه عثمان از دنیا رفت. لیکن برخی از مورخین را عقیده برآن است که این دخترها را خدیجه از دو شوهر قبل داشته است که در

خانه پیامبر بزرگ شدند و دختران آن حضرت نبودند.

آخرین فرزندی که خدیجه برای رسول خدا به دنیا آورد و آیه شریفه «انا اعطیناک الکوثر» را جامه عمل پوشانید، حضرت فاطمه علیهاالسلام بود که در روز جمعه بیستم جمادی الثانی پنج سال بعد

از بعثت رسول خدا قدم به این دنیای پرآشوب نهاد و با قدومش به عالم ماده حیاتی معنوی بخشید.

مورخان در سن خدیجه، ام المؤمنین هنگام ازدواج با رسول خدا صلی اللَّه علیه وآله اختلاف نظر دارند. از ابن عباس نقل شده که خدیجه در آن وقت، 28 ساله بود. عباس محمود عقاد نیز همین رای را تأیید نموده و چنین گوید: به عقیده من، این روایت به درستی و صحت نزدیکتر است، زیرا که ابن عباس بهتر از دیگران، می دانست که سن حقیقی خدیجه چقدر بوده و علاوه، زنان در جزیره العرب، زود رشد نموده و زود هم از کار می افتند و معمولاً کمتر زنی یافت می شود که بعد از چهل سالگی، تن به ازدواج دهد و کمتر دیده شده که زنی پس از چهل سال، ازدواج کند و پس از آن هفت فرزند بیاورد و به طور کلی، دخترانی چون خدیجه که از لحاظ جمال و ثروت و اصالت و نجابت ممتازند، در حدود پانزده سالگی یا پیش از این سال، به خانه شوهر می روند و از طرفی، مدت زندگانی خدیجه با دو شوهر نخستینش، گرچه تحقیقاً و به درستی معلوم نیست، اما به طور قطع، زمانی کوتاه بوده و تولد تنها دو فرزند از خدیجه در مدت زناشویی با ایشان، گواه این دعوی است.

احمد بلاذرى و ابوالقاسم کوفى در کتابهایشان و سیّد مرتضى در شافى و ابو جعفر در تلخیص روایت کرده اند که پیامبر(ص) با خدیجه ازدواج کرد در حالى که باکره بود. بعید هم نیست که خدیجه

در این مدت طولانى ازدواج نکرده باشد؛ چون پدرش در جنگ فِجار کشته شد و ولّى او به اندازه پـدر، بر وى تسلّط نداشت که بتواند او را به ازدواج با کسى اجبار کند و در این مدت ازدواج نکرده

بود و بزرگانى را که به خواستگارى او آمده بودند، ردّ کرده بود تا کسى را که داراى صفات عالى و شأن ممتاز باشد، بیابد. به هر روی سنّ حضرت خدیجه به هنگام ازدواج مورد اختلاف است، اگرچه

مشهور این است که ایشان چهل سال داشته، ولى نظرات دیگرى هم مطرح است که سن ایشان را 25، 28، 30، 35 و 45 سال نیز گفته اند. (26) .

فاطمه علیهاالسلام این مزیّت را بر دیگر زنان جامعه خود دارد که مادرش «اولین مؤمن» است و پس از قبول اسلام و دعوت پیامبر همه توان و عاطفه و احساس و هستیش را در راه دین او مایه گذارد و همه صدق و وفایش را در راه گسترش آیین او صرف کرد و درآمد و ثروت بسیارش را برای پیشبرد اهداف الهی و انسانی بکار انداخت.

زهری در تاریخ خود می نویسد: خدیجه در راه ترویج اسلام و کمک به مسلمانان چهل میلیون سکّه طلا و نقره خرج کرد و همه هستیش را در راه خدا داد و به گفته بزرگی دیگر (27) با آن همه

ثروتی که داشت، دستش از مال دنیا چنان خالی بود که حتی کفنی برای خود باقی نگذارد و در حین مرگ توسط دخترش فاطمه علیهاالسلام به پیامبر پیغام فرستاد عبایی را که در حین نزول وحی

بر سر می انداخت، کفن او کند و پیامبر هم چنین کرد.

حضرت صادق آل محمّد صلوات اللّه علیهم حکایت فرماید:

روزی عایشه به طرف فاطمه زهراء سلام اللّه علیها آمد و به آن حضرت عتاب کرد و بر سرش فریاد کشید: ای دختر خدیجه! برای چه این قدر به خود می بالی و فخر میکنی؟ مگر مادرت چه

فضیلتی بر ما دارد؟ او هم زنی بود مانند ما.

چون حضرت فاطمه سلام اللّه علیها صدای عایشه و آن زخم زبانها را شنید، گریان شد و به نزد پدرش رسول خدا صلوات اللّه علیه رفت. حضرت رسول صلی اللّه علیه و آله علّت گریه دخترش را

جویا شد.

فاطمه زهراء سلام اللّه علیها اظهار داشت: پدرجان! عایشه نام مادرم را به زشتی یاد کرد و من از این موضوع اندوهناک و گریان شدم.

حضرت رسول صلی اللّه علیه و آله با شنیدن این سخن، غضبناک شد و به عایشه خطاب کرد: ای حُمیراء! آرام و ساکت باش، چرا که خداوند متعال، زن پر محبّت و صاحب فرزند را میمون و

مبارک گردانیده است و خدیجه نیز از همان زنان می باشد که رحمت و فیض خداوند متعال، شامل حالش گشته و برای من چند فرزند آورده است. ای عایشه! تو نیز از جمله کسانی هستی که

خداوند تو را عقیم و ناتوان از زایمان قرار داده است.(28) .

شخصیت آسمانی بانوی بانوان فاطمه علیها السلام برتر از درک ما و ارجمندتر از وصف ماست؛ بانویی که در شمار معصومین است، (1) بانویی که محبت و ولایت او و خاندان او از فرایض دینی است. (2) بانویی که خشم و نارضایتی او خشم و نارضایتی خدا محسوب می شود. (3) چگونه ممکن است ابعاد غریب شخصیت معنوی او در گفتار ما خاکیان محدود جلوهگر شود؟! متأسفانه مغزهای بی مایه که بلندای اندیشه شان از قامت نارسای ماشین فراتر نمی رود، هر اعجازی را به دیده ناباوری می نگرند و هر چه در قالب حقیر دانسته های ظاهری و اسباب و وسایل طبیعی نگنجد آن را ناممکن می پندارند.

این گمراهان هرگز نمی اندیشند که ورای اسباب طبیعی قدرت لایزال الهی خفته است و این حکمت خداست که پرده اسباب بر کار جهان کشیده است. اینان هرگز نمی اندیشند خدایی که با سبب سازی از خاک بی جان گوشت و پوست و خون و موجود زنده می سازد می تواند بدون اسباب نیز «آدم» بیافریند. آنجا که بی واسطه، امر حق جاری گردد هیچ محدودیتی برای آن متصور نیست که خود می فرماید:

اِنَّما اَمْرُهُ اِذا اَرادَ شَیْئاً اَنْ یَقُولَ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ؛ (4)

امر خدا چنین است که چون اراده چیزی بفرماید به آن فرمان می دهد: باش! پس می باشد.

با چشم ایمان باید دید و با دل مؤمن باید پذیرفت و از زبان پیشوایان معصوم باید شنید:

پیامبر فرموده اند: فرشته ای به فرمان الهی نازل شد و به من بشارت داد که ... فاطمه بانوی بانوان بهشتی است»(5) پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: بهترین زنان جهان چهار نفرند: ... و فاطمه دختر محمّد ... (6) .

پیامبر فرمود: بهشت مشتاق چهار تن از بانوان است: ... و فاطمه علیها السلام دختر محمّد. (7)

و نیز فرمود: خداوند به خشم فاطمه خشمگین می شود و به خشنودی او خشنود می گردد. (8)

امام رضا علیه السلام از پیامبر نقل می کند که فرمود: حسن و حسین پس از من و پدرشان بهترین اهل زمین هستند و مادرشان برترین زنان روی زمین است.(9)

در کتاب «صحیح بخاری» و کتاب «صحیح مسلم» که هر دو از معتبرترین کتب اهل سنت است نقل شده که پیامبر صلی الله علیه و آله فرموده اند: فاطمه سیده بانوان اهل بهشت است. (10).

«مفّضل» می گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم: در مورد فرمایش رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله که درباره فاطمه فرمود: «سرور بانوان جهان است» به من خبر دهید که آیا فقط سرور بانوان زمان خود بود؟

فرمود: این برای مریم است که سیده بانوان زمان خود بود و فاطمه سرور بانوان جهان از اولین و آخرین است. (11).

با توجه به این روایات و احادیث بسیار دیگری که در فضیلت و برتری حضرت زهرا علیها السلام نقل شده، خلقت نورانی حضرتش نباید به دیده انکار نگریسته شود. اکنون روایاتی را در خصوص خلقت و آفرینش نورانی حضرت زهرا علیها السلام نقل می کنیم:

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «هنگامی که خداوند متعال خواست بهشت را بیافریند آن را از نور وجه خویش خلق کرد، سپس آن را گرفته به سوی ما افکند. یک سوم آن نور به من رسید و یک سوم آن به فاطمه و یک سوم دیگر به علی و خاندانش اصابت کرد. از آن نور به هر کسی که چیزی تابیده شده باشد به ولایت آل محمد راه پیدا می کند و هر کس از آن نور چیزی به او نرسیده باشد، از ولایت خاندان محمد منحرف و گمراه می شود» (12). پیغمبر صلی الله علیه و آله فرمود: «نور فاطمه پیش از آفرینش آسمان ها و زمین خلق شده است. چون آدم خواست از بهشت هبوط کند، نور فاطمه به سیبی تابید و با تناول آدم از آن سیب، در صلب او قرار گرفت. نور فاطمه در اصلاب پدران طاهرین و ارحام مادران پاک نقل می شد تا این که جبرئیل برای من سیبی آورد و با خوردن آن سیب نطفه فاطمه بسته شد». (13).

بر این اساس است که از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نقل شده که می فرمود: «من هر گاه مشتاق بوی بهشت می شوم فاطمه را می بوسم».

خداوند متعال، نور پیامبر برگزیده خود محمد صلی الله علیه و آله را از نور عظمت و جلال بی مثال خویش آفرید و در پی آن، نور فاطمه علیهاالسلام را از نور محمد صلی الله علیه و آله برگرفت. (14).

آن هنگام که خداوند، نور زهرا را از نور پدرش، محمد مصطفی صلی الله علیه و آله بر گرفت آسمان ها را چنان درخشش و نورانیتی فرا گرفت که همه ملائکه را مات و مبهوت خود ساخت؛ چرا که تا پیش از آن، چنان نوری را ندیده بودند.

آری، نور فاطمه از نور عظمت و جلالت الهی سرچشمه گرفت و تمام آسمان ها را غرق نورافشانی خویش کرد؛ چنان که ملائکه از عظمت این آفریده خدایی، بر آستان ربوبی سر به سجده ساییدند و حیران پرسیدند:

ای پرورش دهنده ما! و ای سید و سرور ما! حقیقت این نور بی نظیر چیست؟!

در پاسخ سؤال خویش، شنیدار این وحی الهی شدند که:

«هذا نور من نوری و أسکنته فی سمائی، خلقته من عظمتی، أخرجه من صلب نبی من أنبیائی أفضله علی جمیع الانبیاء و أخرج من ذلک النور أئمة یقومون بأمری، یهدون الی حقی و أجعلهم خلفائی فی أرضی بعد انقضاء وحیی»؛ (15) .

این آفریده، پرتوی از نور من است که در آسمانم جایش داده ام؛ او را از عظمت بی انتهای خویش آفریده ام؛ او را از صلب پیامبری از پیامبرانم خارج خواهم گردانید که برترین پیامبران است؛ از این نور، امامانی را بر می انگیزم که امر مرا بر پای می دارند و به حقیقت من رهنمون می شوند؛ ایشان را جانشینان خویش در روی زمین، بعد از خاتمه وَحیَم، قرار خواهم داد.

فاطمه علیها السلام جزیی از «لولاک لما خلقت الافلاک» است. آن جا که خداوند عزوجل فرمود: ای احمد! اگر تو نبودی موجودات را نمی آفریدم و اگر علی نبود تو را نمی آفریدم و اگر فاطمه نبود شما دو نفر را نمی آفریدم. (16).

سدیر صیرفی از امام صادق از پدران بزرگوارش علیهم السلام نقل می کند که رسول الله صلی الله علیه و آله فرمود:

«خلق نور فاطمة قبل ان یخلق الارض والسماء»؛

نور فاطمه پیش از خلقت زمین و آسمان آفریده شد.

بعضی از حاضران عرض کردند: ای پیامبر خدا! پس او از بشر نیست؟

حضرت فرمود: «فاطمة حوراء انسیة»؛

فاطمه، حوریه بشری است.

عرض کردند: ای پیامبر خدا! چگونه وی حوریه بشر گونه است؟

حضرت فرمود: «خلقها الله عزوجل من نور قبل أن یخلق آدم، اذ کانت الأرواح...»؛

خداوند عزوجل پیش از آنکه آدم را بیافریند او را از نور خود آفرید، آن هنگام که ارواح بودند...

عرض شد: ای پیامبر خدا! در آن هنگام فاطمه کجا بود؟

فرمود: «کانت فی حقة تحت ساق العرش»؛

او در جایگاهی در زیر ساق عرش بود.

عرض کردند: ای پیامبر الهی! غذایش چه بود؟

فرمود: «التسبیح والتقدیس والتهلیل والتحمید...»؛

تسبیح و تقدیس و لا اله الا الله گفتن و حمد و ثنای الهی ... (17).

در بخشی از حدیثی که سلمان فارسی از عمار یاسر نقل می کند، آمده است: امیرالمؤمنین علیه السلام از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله پرسید:

«نور فاطمة من نورنا؟»؛

آیا نور فاطمه از نور ماست؟

حضرت فرمود: «أوَلا تعلم»؟؛

مگر نمی دانی؟

حضرت علی علیه السلام در این هنگام به شکرانه این معنی، سجده شکر بجا آورد. و در ادامه روایت آمده است: پس از آن که امیرالمؤمنین علیه السلام نزد فاطمه زهرا علیها السلام آمد، ایشان عرض کرد:

«اعلم یا أباالحسن، إن الله تعالی خلق نوری و کان یسبح الله جل جلاله...» (18).

ای اباالحسن! بدان که خداوند متعال نور مرا آفرید و این نور پیوسته حق تعالی را تسبیح می نمود...

در قسمتی از حدیثی که حضرت امام موسی بن جعفر از پدر بزرگوارش از جد بزرگوارش علیهم السلام درباره گفتگوی رسول الله صلی الله علیه و آله در شب معراج نقل می کند، آمده است که حضرت حق فرمود:

«انی خلقتک و خلقت علیاً و فاطمة و الحسن و الحسین من شبح نور، ثم عرضت ولایتهم علی الملائکة و سائر خلقی و هم أرواح، فمن قبلها کان عندی من المقربین، و من جحدها کان عندی من الکافرین»؛(19)

من، تو و علی و فاطمه و حسن و حسین را از شبح و سایه نور خلق کردم، سپس ولایت ایشان را بر ملائکه و سایر مخلوقاتم در حالی که روح بودند، عرضه داشتم. پس هر کس ولایت ایشان را پذیرفت، نزد من از مقربان محسوب گردید و هر کس انکارشان کرد، از کافران محسوب شد.

مفضل می گوید که حضرت صادق علیه السلام فرمود:

«ان الله تبارک و تعالی خلق الارواح قبل الاجساد بألفی عام، فجعل أعلاها و أشرفها أرواح محمد و علی و فاطمة والحسن والحسین والأئمة بعدهم صلوات الله علیهم فعرضها علی السماوات والأرض والجبال، فغشیها نورهم...»؛ (20)

خداوند تبارک و تعالی ارواح را دو هزار سال قبل از اجساد خلق نمود و بالاترین و شریف ترین آنها را ارواح محمد و علی و فاطمه وحسن و حسین و ائمه بعد از ایشان صلوات الله علیهم قرار داد، سپس آنها را بر آسمانها و زمین و کوه ها عرضه داشت و نور ایشان همه آنها را فرا گرفت...

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: هنگامی که خداوند متعال آدم ابوالبشر را آفرید و از روح خود در او دمید، آدم به جانب راست عرش نگریست، پنج شبح نوری را در حال رکوع و سجود دید، گفت: پروردگارا! آیا قبل از من کسی را از خاک و گل آفریده ای؟

فرمود: نه، ای آدم!

گفت: پس این پنج هیکلی که به شکل و قیافه خود می بینم کیستند؟

فرمود: اینان پنج نفر از فرزندان تواند که اگر آنان نبودند تو را نمی آفریدم. اینها پنج تنی هستند که برای آنان پنج نام از اسامی خودم جدا ساخته ام. اگر آنان نبودند، بهشت و دوزخ، عرش و کرسی، آسمان و زمین و ملائکه و انس و جن را نمی آفریدم. من محمودم و این محمد است، من عالی هستم و این علی است، من فاطرم و این فاطمه است، من احسانم و این حسن است، و من محسنم و این حسین است. به عزت خود سوگند یاد کرده ام که هیچ کس به اندازه یک ذره بغض و کینه آنان را نزد من نیاورد مگر این که او را به دوزخ خود وارد سازم و از این کار باکی ندارم. ای آدم! اینان برگزیدگان من از میان آفریدگانم هستند، به وسیله آنان رهایی بخشیده، به آنان هلاکشان می کنم، اگر تو به من نیازی داری به اینان توسل بجوی.

رسول خدا پس از این سخنان فرمود: ما کشتی نجاتیم، هر کس به آن چنگ زند نجات یافته و هر کس از آن دوری گزیند نابود شده است، هر کس نیازی به خداوند دارد به وسیله ما خانواده از خداوند درخواست کند.(21) .

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: همانا خداوند من و علی و فاطمه و حسن و حسین را پیش از آن که آدم را بیافریند خلق کرد. در آن هنگام که نه آسمانی ساخته شده بود و نه زمین پهناوری وجود داشت، نه تاریکی بود و نه نور، نه خورشید بود و نه ماه، نه بهشت بود و نه دوزخ.

عباس گفت: یا رسول الله! آغاز آفرینش شما چگونه بود؟

فرمود: ای عمو! هنگامی که خداوند اراده کرد ما را بیافریند کلمه ای گفت و از آن کلمه نوری آفرید و بعد کلمه دیگری گفت. از آن کلمه روح را خلق کرد، بعد نور را با روح به هم آمیخت و مرا و علی و فاطمه و حسن و حسین را آفرید، ما او را تسبیح می کردیم در آن هنگام که تسبیحی وجود نداشت و تقدیس و تنزیه می نمودیم به هنگامی که تقدیسی نبود. آن گاه که خداوند متعال اراده کرد خلقش را ایجاد کند، نور مرا شکافت و عرش را از آن آفرید، بنابراین عرش از نور من است و نور من از نور خدا است و نور من از عرش برتر است. بعد نور برادرم علی را شکافت و ملائکه را از آن آفرید. پس ملائکه از نور علی هستند و نور علی از نور خداوند است و علی از ملائکه افضل است. بعد نور دخترم را شکافت و آسمانها و زمین را از آن خلق کرد، بنابراین آسمانها و زمین از نور دخترم فاطمه است و نور دخترم فاطمه از نور خداوند است و دخترم فاطمه از آسمانها و زمین برتر است. بعد نور فرزندم حسن را شکافت و از نور او خورشید و ماه را آفرید، پس خورشید و ماه از نور فرزندم حسن و نور حسن از نور خداست و حسن از خورشید و ماه برتر است. بعد نور فرزندم حسین را شکافت و از نور او بهشت و حورالعین را خلق کرد، بنابراین بهشت و حورالعین از نور فرزندم حسین و نور فرزندم حسین از نور خداوند است و فرزندم حسین از بهشت و حورالعین برتر است. (22)

آفرینش جسمانی حضرت زهرا علیها السلام از مرحله اول تا به آخر به دستور خداوند بوده است و پس از طی تشریفات ربوبی و آسمانی نطفه حضرت منعقد شده است. قضایایی که در معراج رسول الله صلی الله علیه و آله رخ داده و دستوراتی که داده شده، مهم ترین و اساسی ترین قضایایی است که در طول 23 سال رسالت حضرت کم نظیر بوده است.

یکی از آنها انعقاد نطفه فاطمه علیها السلام از میوه بهشتی است. آنگاه که سن مبارک رسول الله صلی الله علیه و آله به چهل سالگی رسید، از طرف خدا وحی به او نازل شد و به پیامبری مبعوث گردید. آن حضرت بعد از دو سال به معراج رفت و به مقام قاب قوسین او ادنی رسید، و پس از طی این مراحل و مقامات زمان انعقاد نطفه سیدة النساء علیها السلام فرا رسید.

از طرف خداوند سیبی بهشتی به وسیله جبرئیل به رسول اکرم صلی الله علیه و آله اهدا شد. حضرت آن را گرفت و بوسید و روی چشم گذارد و به سینه چسبانید و به دستور خدا خواست آن را تناول کند. سیب را که شکافت نوری از آن درخشید و حضرت از دیدن آن نور واهمه کرد.

جبرئیل عرض کرد: «یا رسول الله! بخور که آن نور «منصوره فاطمه» است.» پرسید: «ای جبرئیل! «منصوره» کیست؟» عرض کرد: «دختری است که از صلب تو خارج می شود و نامش در آسمان منصوره و در زمین فاطمه است.» (1)

پس از تشریفات معراج و مقدمات آسمانی، مراحل مقدماتی انعقاد نطفه آغاز شد. امین وحی از طرف خداوند دستور آورد: «یا محمد! چهل شبانه روز از همسرت خدیجه کناره بگیر.»

این امر الهی برای رسول الله صلی الله علیه و آله که نسبت به خدیجه علیها السلام محبت فراوان داشت، بسیار سنگین آمد، ولی چون دستور پروردگار بود، اطاعت کرد. سپس توسط عمار برای خدیجه چنین پیام فرستاد: «گمان نبری که این دوری من به خاطر آن است که علاقه ام به تو کم شده یا ناراحتی از تو دارم؛ بلکه پروردگارم به من امر فرموده تا حکمش را اجرا کنم. پس به جز گمان خیر نداشته باش. ای خدیجه! خداوند هر روز با یاد تو بر فرشتگان گرامی اش مباهات می کند. برنامه ات چنین باشد که وقتی تاریکی شب رسید، در را ببند و در بستر خویش استراحت کن که من در خانه فاطمه بنت اسد هستم.»

در این مدت هر روز خدیجه علیها السلام از دوری پیامبر صلی الله علیه و آله محزون و غمگین می شد.

در پایان چهل روز، جبرئیل علیه السلام خدمت رسول الله صلی الله علیه و آله آمد و گفت: «خداوند علی اعلی به تو سلام می رساند و امر می کند که خود را برای گرفتن هدیه و تحفه مهیا کنی.»

پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «تحفه پروردگار چیست؟» جبرئیل عرض کرد: «نمی دانم!»

در این گفتگو، میکائیل با طبقی پوشیده با سندس یا استبرق بهشتی نازل شد و آن را در برابر پیامبر صلی الله علیه و آله گذاشت. جبرئیل پیش آمد و گفت: یا محمد! پروردگارت به تو امر می کند که امشب افطارت از این طعام باشد.

آن شب رسول الله صلی الله علیه و آله بر خلاف هر شب در را بست و کسی را بر سر سفره راه نداد، زیرا آن طعام بهشتی جز پیامبر صلی الله علیه و آله بر دیگران حرام بود.

در آن طبق خوشه ای از انگور بود که رسول الله صلی الله علیه و آله از آن سیر خورد. بعد جبرئیل آب ریخت و میکائیل دستش را شست و اسرافیل با دستمال خشک کرد و باقیمانده طعام با ظرف به آسمان رفت.

بعد پیامبر صلی الله علیه و آله خواست نماز بخواند که جبرئیل عرض کرد: «اکنون نماز خواندن بر تو حرام است تا آن که به منزل خدیجه روی، چون خدای عزوجل بر خود سوگند یاد کرده که امشب از صلب تو ذریه طیبه خلق کند.»

حضرت برخاست و به منزل خدیجه علیها السلام رفت.

خدیجه علیها السلام می گوید: من به تنهایی الفت گرفته بودم. وقتی شب تاریک می شد، سرم را می بستم و پرده را می انداختم و در را می بستم و نماز می خواندم و چرا غم را خاموش می کردم و به بستر می رفتم.

آن شب در بستر بین خواب و بیداری بودم که پیامبر صلی الله علیه و آله آمد و در را زد. صدا زدم: کیست که در خانه ای را می زند که جز محمد آن را نمی زند؟!

خدیجه علیها السلام می گوید: پیامبر صلی الله علیه و آله با آن کلام گوارا و شیرین جواب داد: ای خدیجه! در را باز کن که من محمدم. خدیجه علیها السلام می گوید: با مژده پیامبر صلی الله علیه و آله خوشحال برخاستم و در را باز کردم. پیامبر صلی الله علیه و آله داخل منزل شد. برنامه حضرت چنین بود که وقتی وارد منزل می شد، ظرف آب می خواست و برای نماز وضو می گرفت و دو رکعت نماز مختصر می خواند و بعد به رختخواب می رفت. ولی آن شب آب نخواست و برای نماز مهیا نشد.. قسم به خدایی که آسمان را بالا قرار داده و آب را از زمین جوشانیده، همان شب سنگینی فاطمه را در شکم خود احساس کردم. (2)

از این حدیث شریف مطالب مهم و مفیدی به دست می آید که دلالت بر والایی و جلالت مقام بهترین رسولان و مقام والای همسر بهترین جانشنیان و مادر امامان پاک صلوات الله علیهم اجمعین می کند.

یکی از آنها نزول جبرئیل به شکل و صورت اصلی اوست. همان گونه که در آغاز بعثت نازل شده بود. «حضرت محمد در غار حراء بود که جبرئیل از مشرق بر او طلوع کرد و تمام افق را تا مغرب فراگرفت.» (3)

این گونه ظهور و طلوع بر وقوع کاری بزرگ و امری عظیم دلالت دارد. مطلب دیگر آن که اعتکاف چهل روزه حضرت در خانه فاطمه بنت اسد، و شب زنده داری و روزه های مکرر و کناره گیری از مردم و حتی از همسر بزرگوارش خدیجه، شباهتی به دوران آغازین نزول وحی و روزهای نخستین قبل از بعثت داشت. آری! در آن ایام آماده پذیرش تحفه الهی بود که به زودی منشأ پیدایش امامت و ولایت می شد، بلکه او ریشه اصلی درخت نبوت بود، همان گونه که از حضرت باقر علیه السلام نقل شده است.

مطلب دیگر آن که حضرت سنت و روش همیشگی خود را در هنگام افطار ترک کرد و آن غذا را به خود اختصاص داد و دیگران را از ورود به آن خانه منع کرد.

نکته دیگر آن که سنت خود را در تطهیر و وضو گرفتن به هنگام ورود به خانه و آماده شدن برای نماز قبل از خوابیدن ترک کرد که این رها کردن سنت جاریه دلالت بر اهمیت آن موضوع دارد.

جناب آقای سید کاظم قزوینی در کتاب «فاطمه از ولادت تا شهادت» بعد از بیان این حدیث می گوید که چند نتیجه از این حدیث به دست می آید:

- رسول خدا به دستور خداوند از خدیجه کناره گیری می نمایند تا با ندیدن وی شوق و رغبت رسول خدا زیادتر شود.

- اشتغال پیامبر صلی الله علیه و آله به عبادات فراوان برای افزودن روحانیت و تعالی نبی اکرم در اتصالات به عالم ملکوت اعلی.

- افطار نمودنش با مائده آسمانی و بهشتی و پاک که به جهت لطافتش به سادگی و آسانی بتواند تبدیل به نطفه شود.

- ایجاد نطفه از طعام آسمانی و لطیف، شباهتی به طعام های مادی ندارد.

- توجه و حرکت به سوی خانه خدیجه به فوریت برای انتقال دادن نطفه به خدیجه کبری. (4)

در تاریخ و حدیث از طریق اهل سنت و تشیع آمده است که رسول خدا مرتب دخترش فاطمه علیها السلام را می بوسید، به ویژه گردن او را بیشتر بوسه می زد. عایشه این وضع را می دید و تعجب می کرد، سرانجام اظهار داشت: «یا رسول الله! تو با فاطمه (دخترت) آنگونه رفتار می کنی که با دیگران چنین نیستی؟ من ندیده ام با کسی چنین رفتار عاطفی و محبت آمیز داشته باشی؟!»

پیامبر خدا صلی اللَّه علیه و آله می فرمود: ای حمیرا! (5) هنگامی که من به معراج رفتم، جبرئیل مرا به درختی از درختان بهشت راهنمایی کرد، چون از میوه آن تناول نمودم نیرویی در صلب من پدیدار شد و هنگام حضور با خدیجه، همان نیروی بهشتی به نطفه فاطمه علیها السلام تبدیل گشت که هرگاه مشتاق بهشت و بوی آن گردم از طریق بوسیدن و بوییدن دخترم به این هدف نائل می گردم.

ای حمیرا! بدان که فاطمه علیها السلام مانند سایر زنان جهان نیست حتی او در عادت ماهانه نیز همانند سایر بانوان نیست. (6)

در برخی منابع اهل سنت نیز پاسخ پیامبر صلی الله علیه و آله بدین صورت آمده است: ... تو نیز اگر میزان محبت مرا نسبت به او می دانستی، محبتت به فاطمه زیاد می شد، زیرا وقتی که مرا به آسمان چهارم به معراج بردند .... خرمایی تازه که نرم تر از کف آب و خوشبوتر از مشک و عطر و شیرینتر از عسل بود به من دادند، پس خرما را گرفتم و خوردم و به صورت نطفه ای در صلب من گردید و وقتی که به زمین آمدم، با خدیجه همبستر شدم، وی به فاطمه حامله شد. پس فاطمه فرشته ای است به صورت انسان، هر زمان که شوق و اشتیاق بهشت در من ایجاد می شود، فاطمه را استشمام می کنم...» (7)

نیز در کتاب نزهة الابرار از کتاب رجال شیخ طوسی علیه الرحمة از سلمان فارسی روایت کرده که گفت:

بر حضرت فاطمه علیها السلام وارد شدم در حالی که حسنین در پیش روی آن حضرت بازی می کردند، من از دیدار آن دو بسیار خوشحال شدم. چیزی نگذشت که حضرت رسول وارد شد، عرض کردم: ای رسول خدا! از فضیلت و مقام اینان به من بگویید تا بر محبت خود نسبت به آنها بیفزایم.

فرمود: ای سلمان! در آن شبی که مرا به آسمان بالا بردند، جبرئیل مرا در آسمان ها و بهشت خداوند گردش داد، در همان حال که در قصرها و باغها و ایوانهای بهشت گردش می کردم، بوی خوشی به مشامم رسید، از آن بوی خوش به شگفت آمدم. گفتم: ای حبیب من! این بوی خوشی که دیگر بوهای بهشت را تحت تاثیر خود قرار داده، بوی چیست؟ گفت: ای محمد! این سیبی است که خداوند متعال به دست قدرت خود از حدود سیصد هزار سال قبل آفریده و نمی دانیم که از خلقت آن چه چیزی را اراده کرده است. در همین بین که مشغول مذاکره بودیم گروهی از فرشتگان را دیدم در حالی که این سیب را با خود می آوردند، جلو آمده و گفتند: ای محمد! پروردگار ما به تو سلام می رساند و این تحفه را به تو هدیه می دهد.

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: من این سیب را گرفته و زیر بال جبرئیل قرار دادم. هنگامی که مرا به زمین آورد، آن سیب را خوردم. خداوند آب آن سیب را در پشت من قرار داد. با خدیجه دختر خویلد هم بستر شدم، او از آب همان سیب حامله شد. خداوند به من وحی فرمود که برای تو حوریه ای از جنس انسان متولد خواهد شد. لذا نور را با نور تزویج کن: فاطمه را با علی. من او را در آسمان به همسری او درآوردم و یک پنجم زمین را مهریه او قرار دادم و از آن دو به زودی نسل و فرزندان پاکیزه ای بیرون خواهد آمد که آن دو چراغ بهشت، حسن و حسین خواهند بود و از صلب حسین علیه السلام امامانی پدید می آیند که کشته می شوند و به آنها ستم می شود. وای به کسی که آنها را بکشد و کسی که به آنها ستم کند.

پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: وقتی مرا به معراج بردند، خداوند عزیز به من فرمود: پیامبر به آنچه از پروردگارش به او نازل شده ایمان آورد. من عرض کردم: مؤمنان نیز ایمان آوردند. فرمود: راست گفتی یا محمد! سلام بر تو! چه کسی را بعد از خود برای امت جانشین گذاشتی؟ عرض کردم: بهترین امت را. فرمود: علی بن ابی طالب را؟ عرض کردم: بلی، پروردگار!

فرمود: یا محمد! نظری به سوی زمین کردم و از اهل زمین تو را اختیار کردم و برای تو نامی از نامهای خود مشتق نمودم. در هیچ مورد من یاد نمی شوم مگر آن که تو نیز با من یاد می شوی. من محمود هستم و تو محمدی. سپس بار دوم نظر کردم و از میان آنان علی را اختیار کردم و برای او نامی از نامهای خود مشتق کردم. من اعلی هستم و او علی است.

یا محمد! تو و علی و فاطمه و حسن و حسین را شبحهای نور از سنخ نور خود آفریدم و ولایت شما را بر آسمانها و اهل آسمانها و زمینها عرضه کردم. کسی که ولایت شما را پذیرفت، نزد من از مؤمنین و مقربین است و کسی که آن را انکار کرد، نزد من از کافرین است.

یا محمد! اگر بنده ای از بندگان من آن قدر مرا عبادت کند تا از هم گسیخته شود و مانند مشک خشکیده گردد، ولی ولایت تو را انکار کند و با این حال نزد من بیاید، او را نمی آمرزم تا به ولایت تو اقرار کند.

یا محمد! دوست داری آنان را ببینی؟ عرض کردم: بلی، پروردگارا! فرمود: به طرف راست عرش توجه کن. توجه کردم و شبحهای علی، فاطمه، حسن، حسین، علی بن الحسین، محمد بن علی، جعفر بن محمد، موسی بن جعفر، علی بن موسی، محمد بن علی، علی بن محمد، حسن بن علی و مهدی را دیدم. در وسط آنان مهدی در هاله مواجی از نور ایستاده بود و نماز می خواند و او همانند ستاره درخشانی بود.

یا محمد! آنان حجت ها هستند و این مهدی منتقم عترت تو است. قسم به عزت و جلالم که او حجت لازم بر دوستان من و انتقام گیرنده از دشمنان من است.

یا محمد! این قائم، حلال مرا حلال و حرام مرا حرام می کند.

یا محمد! او را دوست بدار که من او را و کسی که او را دوست بدارد دوست می دارم. (8)