با مراجعه به تاریخ معلوم می شود که یکی از سختترین عهدها و پیمانها عهد و پیمان مربوط به ولایت و امامت ائمه معصومین با همه مراتب آن می باشد این پیمان و تعهد که جلوه آشکار آن در غدیر خم متجلی شده سره را از ناسره جدا می سازد و جوهره زنان و مردان را می نمایاند.

پس از رسول خدا سخت ترین فتنه ها برخاست و از بین هزاران هزار مسلمان عده ای قلیل بر میثاق ولایت و امامت و بر تعهد و پیام غدیر پایداری نموده، وفا نشان دادند و در رأس همه آنان حضرت زهرا علیها السلام به عنوان متعهدترین فرد بر میثاق با ولایت و امامت امیرالمؤمنین پافشاری نمود و در این جهت بهای گزافی نیز پرداخت نمود چرا که در نهایت خود و فرزندش به شهادت رسیدند.

در این بین حضرت زهرا علیها السلام نه تنها خود بلکه فعالیتی گسترده برای روشنگری مردم و جلوگیری از عقبگرد مردم و پیروزی منافقین نمود، امّا متأسفانه در آن زمان بی تعهدی مردم تلاشهای حضرت را بی ثمر نمود.

حضرت زهرا علیها السلام در یک کلام در جهت دفاع همه جانبه از ولایت مخصوصاً ولاء زعامت یعنی حاکمیت بخشیدن به امام امیرالمؤمنین علیه السلام تا پای جان ایستاد و با برخورداری مرحله بندی شده و غیورانه سخت از آن دفاع کرد و حتّی مبارزه و افشاگری علیه منافقین را با کیفیتی که در وصیت خود داشت تاریخی و جاودانه نمود و خود وفای به عهد ولایت نمود و با عهدشکنان با خدا و رسول و مقام ولایت جنگید و فرمود:

«لا تُصَلِّی عَلَیَّ اُمَةٌ نَقَضَتْ عَهْدَ اللَّهِ وَ عَهْدَ اَبی رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه وآله فی اَمیرِ الْمؤْمِنینَ عَلِیّ علیه السلام وَ ظَلَمُوا لِی حَقّی وَ أَخَذُوا إِرْثی وَ حَرَّقُوا صَحیفَتِیَ اللَّتی کَتَبَها لی اَبی بِمُلْکِ فَدَکٍ...»؛

امتی که عهد و پیمان خدا و پیامبرش را در ولایت و رهبری علی علیه السلام شکستند و نادیده گرفتند، حق ندارند بر پیکر من نماز بگزارند، آنها نسبت به حق ما ظلم روا داشتند، و ارث مرا غاصبانه تصرف کردند، و سند مالکیت فدک را از دست من ربودند و به آتش کشیدند....(2)

- پیمانها و تعهدات الهی با انسان؛ «ألم اعهد الیکم یا بنیآدم الاّ تعبدوا الشیطان انه لکم عدو مبین» (1)

پیمانها و تعهدات انسان با خدا، مانند نذر، قسم

پیمانها و تعهدات انسان با خود، مانند پیمانهای اخلاقی

پیمانها و تعهدات خانوادگی، ازدواج و تعهدات متعاقب آن نسبت به اهل خانواده و حقوق طرفین

پیمانها و تعهدات نسبت به رسول خدا و ائمه معصومین، فرمانبری از رسول خدا و ائمه طاهرین و وفای در محبت آنان

پیمانهای گوناگون با مردم، با زیردستان، همسایگان، شاگردان، همکاران، بیگانگان (کفار و...)، عقد اخوت

پیمانهای اقتصادی، سیاسی. این پیمانها در نتیجه معاملات اقتصادی یا قراردادهای سیاسی برای صلح و مانند آن حاصل می شود؛ مثلاً در صدر اسلام صلح حدیبه.

در کلامی خلاصه عهدهای الهی همان قوانین و آداب دینی است که پایبندی به آن اصول و مقررات و گریز از وسوسه ها و دامهای شیطانی، وفای به عهد الهی می باشد.

حضرت زهرا علیها السلام در این زمینه به بلندترین مرتبه وفای به عهد الهی نائل آمده است و مدال عصمت آن هم عصمت کبری را بر سینه دارد. نماز او، حج او، صیام او، بالاخره التزام حضرت به همه قوانین دین و پرهیز کامل از معصیت خدا دلالت بر آن دارد که او بانویی است ممتحنه یعنی امتحان پس داده که ابتدای زیارت حضرت زهرا علیها السلام شاهد آن است:

«یا ممتحنة امتحنک الله الذی خلقک قبل ان یخلقک فوجدک لما امتحنک صابرة...».

از مصادیق این تعهدات نذر، قسم و عهد است که این وفای به تعهد هم در سیره حضرت نقطه اوجی زیبا و عالی دارد که آیات سوره دهر شاهد بر آن است؛

«یوفون بالنذر»