شجاعت یکی از چهار ضلع مهم فضائل بزرگ اخلاقی است چرا که اصول اخلاقی مهم شامل چهار عنوان شجاعت، عدالت، عفت و حکمت می باشد.

خاندان اهلبیت همچنان که در باب عدالت عفت و حکمت عالیترین مدارج را دارا می باشند در احراز صفت شجاعت هم بالاترین و کاملترین آن را بهره مندند.

شجاعتهای علی علیه السلام، دلاوریهای فاطمه علیها السلام در مقام احتجاج و درگیر شدن با عمر و خلفای ستم، شجاعتهای امام حسن علیه السلام و حسین بن علی علیه السلام و شجاعتهای زینب کبری و ام کلثوم علیهم السلام در مبارزه با بنی امیه، معاویه و یزید، باز از سندهای محکم تاریخی جهت اثبات شجاعت خانوادگی اهل بیت عصمت و طهارت است.

یکی از امتیازات آل یس قدرت بیان، شیرینی کلام و غنای کلامی آنان است. از علی علیه السلام تا ام کلثوم، همه و همه خطبه های شیرین علمی و بلیغ دارند و در موقع لزوم در مقام خطابه به عنوان برترین خطبا و سخنرانان، عالیترین بیانات را داشته اند.

خطبههای امیرالمؤمنین در نهجالبلاغه، خطبه های فاطمه زهرا علیها السلام در مدینه و اشعار باقیمانده از ایشان (12)، خطبه های امام حسن مجتبی علیه السلام و سخنرانی های حضرت سیدالشهدا علیه السلام خطابه های زینب کبری و ام کلثوم در ماجرای عاشورا، حکایت از قدرت بیان و وجود این فضیلت برجسته خانوادگی در اهلبیت عصمت و طهارت دارد.

همه اعضاء خانواده فاطمه زهرا علیها السلام محنتپذیر و آب دیده و آماده چشیدن رنجها در مسیر اسلام بودند. انواع اذیتهای اجتماعی و آزارها و کمبودهای مختلف را در جهت تکمیل شخصیت خود و در دفاع ازحدود اسلام و آرمان های پیامبر صلی الله علیه وآله به خود خریدند.

سه سال در شعب ابیطالب زندگی کردن، هجرت از مکه و ورود به مدینه، شرکت در جنگهای مختلف، تحمل آزارهای زبانی مردم، آماده نمودن خود و همه اعضاء خانواده برای شهادت و اسارت یکی بعد از دیگری، شاهد شهادت یکدیگر بودن اما خستگی ناپذیری و نشاط در همه شرائط، از خصوصیات و مصادیق محنتپذیری اعضاء خانواده فاطمه زهرا علیها السلام است.

حضرت فاطمه علیها السلام با همه بزرگواری و مقام و منزلتی که در پیشگاه خداوند داشت کار خانه را خود انجام می داد و تا مدتها خدمتکار نداشت. روزی پیامبر صلی الله علیه و آله زنی را که در یکی از جنگها اسیر گرفته بود نزد فاطمه علیها السلام آورد و دست او را در دست آن حضرت گذاشته فرمود:

ای فاطمه! این زن در خدمت توست او اهل نماز است.

سپس درباره او سفارش کرد. فاطمه علیها السلام نگاهی به صورت پیامبر کرد و چنین گفت:

کار خانه را تقسیم می کنیم یک روز من کار می کنم و یک روز او.

اشک در چشمان پیامبر حلقه زد و فرمود: «اَللَّهُ اَعْلَمُ حَیْثُ یَجْعَلُ رِسالَتَهُ». (11)

یکی از ارزشهای مهم اسلامی و انسانی علم و دانش و تلاش برای کسب معرفت دینی و اشاعه فرهنگ علم دوستی در بین دیگران است. همه اعضاء خانواده زهرا علیها السلام بعنوان گنجینه های علم خدا، آشنا با علوم و تفسیر قرآن و عارف به احادیث پپامبر بودند برای آنان علم ارزش ویژه دارد. در این جهت به نقل یک روایت می پردازیم.

شخصی وارد محضر فاطمه زهرا علیها السلام گردید و عرض کرد: ای دختر رسول خدا صلی الله علیه و آله! آیا پیامبر یادگاری نزد شما دارد که به عنوان هدیه و تحفه عنایت فرمایید؟

فاطمه علیها السلام به کنیزی که در حضورش بود فرمودند آن ابریشینه یا آن جریده را بیاور. کنیزک به جستجوی آن پرداخت ولی آن را نجست. فاطمه علیها السلام بسیار ناراحت شدند و فرمودند: سعی کن آن را پیدا کنی چرا که ارزش این نوشته علمی از نظر من به منزله حسن و حسین علیهما السلام می باشد.

پس با تلاش و جستجو کنیزک آن را پیدا کرد. پارچه ای بود که در غلاف مخصوص خویش قرار گرفته بود و حدیثی از رسول خدا صلی الله علیه و آله در آن نگهداری می شد. (10)

روزی امام علی علیه السلام وارد منزل شد و فرمود: «فاطمه جان! خلیفه و عمر در پشت خانه منتظر اجازه ورود می باشند تا نظر شما چه باشد؟»

حضرت زهرا علیها السلام فرمود: «اَلْبَیْتُ بَیْتُکَ وَالْحُرَّةُ زَوْجَتُکَ اِفْعَلْ ما تَشاءُ» (8)؛

علی جان! خانه، خانه توست و من زن آزاده همسر تو می باشم هر آنچه می خواهی انجام ده.

خانه فاطمه علیها السلام تجلی گاه جهاد اسلامی، تربیت مجاهدین خط مقدم جبهه نبرد و مأنوس با مبارزه شمشیر، میدان جنگ، خون، شهادت، زخم برداشتن و دفاع از اسلام بود صاحب ذوالفقار همسر فاطمه علیها السلام، حمزه سیدالشهداء عموی او، امام حسن مجتبی علیه السلام و امام حسین علیه السلام آفریننده بزرگترین حماسههای تاریخی، فرزندان او هستند. بلی محسن شهید، فاطمه علیها السلام لطمه دیده، علی علیه السلام زخم خورده، حسن علیه السلام مسموم و حسین علیه السلام سر جدا و زینب و کلثوم به اسارت رفته همه و همه زیر یک سایبان و در یک خانه بوده اند و این یکی از امتیازات بزرگ خاندان فاطمه علیها السلام است.

که خداوند متعال فرمود:

«فَضَّلَ اللَّهُ الْمجاهِدینَ عَلَی الْقاعِدینَ اَجْراً عَظیماً».(9) ؛

خدا برتری داده است مقام مجاهدین و رزم آوران را بر مرفهین و نشستگان.

یکی از دستورات اخلاقی اسلام حفظ حریم شخصیتی افراد و احترام متقابل افراد به یکدیگر است.

در زندگی فاطمه علیها السلام اصل احترام اعضاء خانواده به یکدیگر رعایت می گردید و همسر نسبت به همسر و هر یک از والدین در ارتباط با فرزندان خود احترام خاصی قائل بودند.

زندگی دارای مشکلاتی است که کار نمودن و تقسیم آن بین اعضاء بسیاری از آن مشکلات را حل می کند. زندگی فاطمه علیها السلام پر از تلاش، تفاهم و تقسیم کار است. امام باقر علیه السلام می فرمایند:

«همانا فاطمه علیها السلام با علی علیه السلام پیمان بسته بود که کارِ خانه و خمیر کردن آرد و پختن نان و جارو کردن خانه را ایشان انجام دهد و علی علیه السلام نیز با ایشان پیمان بسته بود که کارهای بیرون از خانه همچون آوردن هیزم و تهیه غذا را او انجام دهد.» (7)

کار در اسلام عبادت است و به عنوان یکی از اصول تربیتی و انسان ساز طرح می گردد و در سیره اولیاء خدا ارزشی والا داشته است. فاطمه علیها السلام و علی علیه السلام به عنوان دو عضو برجسته در خانواده اهلبیت، به کار احترام خاص می گذاردند و دارای وجدان کاری و همکاری با یکدیگر بودند. علی علیه السلام در هر بعد از ابعاد زندگی خود در مقام جهاد، حکومت، سیاست، عبادت و باغداری و مزرعهداری و... بالاترین تلاشها را داشت.

فاطمه زهرا علیها السلام نیز در مقام عبادت، دفاع از ولایت، و کار در خانه و خانه داری و اداره فدک بالاترین تلاشها را داشت.