شهادت حضرت زهرا

حدیث کساء

آیا ثواب صدقه دادن را به حضرت زهرا هم می شود هدیه کرد؟ در مورد نذر چطور؟

ما مسلمانان معتقدیم پیامبر اکرم (ص) خاتم انبیا بوده، بعد از وفات آن حضرت، ارتباط میان زمین و آسمان قطع و وحى منقطع گشته است. بنابراین، چگونه جبرئیل بر حضرت زهرا سلام الله علیها نازل مى شد و با آن بزرگوار گفت و گو مى کرد؟

آفرینش و عصمت حضرت زهرا سلام الله علیها

اهل سنت چقدر به اهل بیت و فاطمه زهرا اعتقاد دارند؟

در کتاب هاى اهل سنت روایات فراوانى در مورد اهل بیت علیهم السلام و فاطمه زهرا سلام الله علیها و فضایل آنان و لزوم محبت به آنها وارد شده است. این روایات را در بخش احادیث اهل سنت ملاحظه کنید.

البته آنان، پیشوایان ما را به عنوان امام معصوم نمى شناسند؛ ولى شیعیان با استناد به آیات و روایات فراوان و دلایل عقلى، معتقدند که با نصب پیامبر صلی الله علیه و آله دیگر جایى براى خلافت آن سه خلیفه که با تشکیل شورایى زمام امور را به دست گرفتند باقى نمى ماند و این خلاف روش و دستورى است که پیامبر صلی الله علیه و آله صادر فرموده و در غدیرخم رسما اعلان کرده و از همه براى امام على علیه السلام بیعت گرفته است، (این مسأله را خود برادران اهل سنت نیز نقل نموده اند).

شیعیان، عشق علی علیه السلام به فاطمه سلام الله علیها را عشقی آتشین می دانند. اما علی بعد فاطمه چندین بار ازدواج کرد. آیا این ازدواجها نشانه بی وفایی علی علیه السلام به زهرا سلام الله علیها است؟

آن بانوی فرزانه در خوش گویی و خوشرویی و برخورد انسانی و شایسته با انسان ها به ویژه محرومان و نیازمندان، آموزگار عصرها و نمونه نسل ها بود.

در این مورد ششمین امام نور از مام سرفرازش آورده است که فرمود:

«بشر فی وجه المؤمن یوجب لصاحبه الجنة و بشر فی وجه المعاند المعادی یقی صاحبه عذاب النار.» (1)؛ خوشرویی و ادب در برابر انسان با ایمان، بهشت را برای انسان خوشرو فراهم می آورد و برخورد شایسته و خوشرویی با کسی که با انسان های بدخواه و ستیزه جو مبارزه می کند، انسان را از عذاب آتش سوزان نگاه می دارد.

حضرت زهرا علیها السلام نسبت به حق مالکیت خصوصی، و احترام به اموال دیگران فرمود:

«الرجل أحق بصدر دابته و صدر فراشه و الصلاة فی منزله الا امام یجتمع الناس علیه»؛

هر فردی سزاوارتر است به سواری از اسب خویش، و اداره خانه و خانواده خویش و نماز خواندن در منزل خویش.... (1).

و در کلام ارزشمند دیگری فرمود:

«صاحب الدابة أحق بصدرها»؛

صاحب مرکب سزاوارتر است به سواری از مرکب خویش (2).

فضه

فضه پس از آن که مسلمانان به وسعت ها و گشایش هایی رسیدند و اصحاب صفه و فقرای مدینه از وضع سابق درآمدند، به خانه زهرا علیها السلام درآمد.

او که از ظلم و ستم اربابان، داستان ها شنیده بود و بارها خود کنیزکان را از زیر مشت و لگد اربابان، نیمه جان بیرون کشیده بود، چه بسا در دل آرزوی مرگ می کرد.

او به طرف مولای جدید خود به راه افتاد، اما هنوز هم به یاد روزهای خوش کودکی که مادرش با دستهای مهربان خود، او را روی زانوان خویش می نشاند و به آرامی موهایش را شانه می کرد، اشک می ریخت. او به سرنوشت محتوم خود و دردها و سختی هایی که در پیش رو داشت می اندیشید و خود را آماده همه گونه رنجی می کرد که ناگاه سلام گرمی رشته افکارش را از هم گسست. خدایا! چه می شنوم کسی به من سلام کرد؟ مگر به ما کنیزکان هم کسی سلام می کند؟ نکند اشتباه شنیدم؟!

دوباره صدای آشنا بلند شد. «سلام! من فاطمه ام، عزیزم به خانه خودت خوش آمدی».

آن گاه دست او را با مهربانی گرفت و به درون خانه برد و در جای خود نشانید و از او با آن چه در خانه داشت به گرمی پذیرایی کرد. فضه با همان سلام گرم و همان دست های مهربان، تمامی ذهنیت هایش درهم شکست، اما هنوز متحیر و مبهوت بود و باورش نمی شد. ای کاش می شنید که ملایک می گویند: ای فضه! تو خواب نیستی، این جا خانه عشق و امید است، این جا خانه سرور زنان دو عالم است. خانه ای گلی، اما به وسعت همه تاریخ.

فضه که در چهره زیبا و ملکوتی زهرا علیها السلام خیره شده بود، با خود می گفت. آه! چه نورانیتی، چه شکوه و هیبتی، چه مهربانی و صمیمیتی! گویا سال هاست او را می شناسم، صدایش چه آشناست... در این اندیشه بود که دوباره همان دست مهربان دستش را فشرد و با صمیمیت گفت: عزیزم در خانه خودت راحت باش. مرا خواهر خود بدان. چند روزی را استراحت کن، آن گاه یک روز من کارها را انجام می دهم و تو استراحت کن و روزی دیگر تو کارها را برعهده بگیر و من عبادت می کنم.

فضه اولین بار بود که انصاف را تجربه می کرد.

او بر سر سفره آنان می نشست و از همان غذای آنان می خورد.

او بارها با ناله های شبانه زهرا علیها السلام از خواب بیدار می شد. دیری نپایید که از نفس گرم زهرا علیها السلام او هم برخاسته و وضو می ساخت و در گوشه ای به عبادت می نشست.

او درس های بلند معارف و انسانیت را از زهرا علیها السلام آموخت و در خانه او درس انفاق، ایثار و از خود گذشتگی گرفت.

او می دید زهرا علیها السلام حتی آنجا که مشغول آسیاب کردن است، زیر لب آیات قرآن را زمزمه می کند. همین بود که از زهرا علیها السلام انس با قرآن را آموخت تا آنجا که تا پایان عمر به غیر از قرآن سخن نمی گفت.

فضه از سابق علم کیمیا می دانست و با خود مقداری اکسیر ذخیره داشت. آن گاه که وارد خانه زهرا علیها السلام شد بر زندگی محقرانه و زاهدانه او رقت برد و مقداری مس در ظرفی ریخت و آن را به طلا مبدل ساخت و به مولای خود عرضه داشت.

علی علیه السلام لبخند پر معنایی زد و گفت: اگر این جسد را آب می کردی رنگ آن نیکوتر و قیمتش بیشتر بود.

فضه با تعجب به علی علیه السلام نگاه کرد و پرسید: مگر شما را از این علم بهره ای است؟ علی علیه السلام اشاره ای به فرزند خردسال خود حسین علیه السلام کرد و گفت: کودکان ما هم اینها را می دانند. حسین علیه السلام پیش رفت و بر فضه تمامی آن علم را توضیح داد. فضه سخت در تعجب بود که با این همه علم چرا وضع زندگی آنان این قدر محقرانه است؟

او در این اندیشه بود که علی علیه السلام به او گفت: ما آل محمد بزرگ تر و بالاتر از این را هم می دانیم. پس اشاره ای کرد و پرده از دیدگان فضه به کنار رفت و او دید که همه طلاها و گنج های زمین از جلو دیدگان او در سیر و حرکتند.

علی علیه السلام گفت: ای فضه! این قطعه طلا را هم روی آنها بگذار، او هم اطاعت کرد و آن را روی آنها نهاد. (10) فضه که مدهوش مقامات اهل بیت شده بود، کم کم به خود آمد و شنید که علی علیه السلام از بی ارزشی دنیا و ارزش آخرت برای او می گوید. وی با دیده روشن بین خود دریافت که هر چه هست در نزد اهل بیت به زرناب مبدل می شود تا آنجا که با تمسک به ثقل اکبر حافظ و حامل قرآن شد و هم به ثقل اصغر چنگ زد و مرید و شیعه اهل بیت گردید. او عالمه ای شد رسواگر باند نفاق تا بدانجا که عمر را واداشت تا در حضور دیگران اقرار کند: «یک موی از آل ابی طالب فقیه تر است از قبیله عدی». (11) .

آن گاه که حسنین علیهما السلام مریض شدند. علی علیه السلام و زهرا علیها السلام و فضه به درخواست رسول صلی الله علیه و آله نذر می کنند چنانچه آنان شفا یابند سه روز روزه بگیرند. پس از شفای حسنین علیهماالسلام در هنگام وفای به عهد در سه روز پیاپی، مسکین و یتیم و اسیری در خانه به امید قرص نانی می زنند و در خانه هیچ نیست جز قرصی نان و سبویی آب. همه حتی فضه نان ها را پس می زنند و با ایثار و از خودگذشتگی در این سه روز تنها با آب افطار می کنند و خداوند بر این همه ایثار به ملایکه خود مباهات می کند و به رسولش تهنیت گفته و او را زیر بارش وحی می گیرد و خبر ایثارشان را به همه اعلام می کند و به آنان مژده می دهد که من خود ساقی شما خواهم بود. «سقاهم ربهم شرابا طهورا».

تا حال هیچ شاهد بوده اید که چگونه برخی وقتی سخن از علی علیه السلام و زهرا علیها السلام و ایثارها و انفاق های آنان می شود با قیافه ای حق به جانب برای توجیه خود می گویند. آخر آنان معصوم بودند!! آنها گمان می کنند که امام و معصوم از دنیای دیگر آمده اند و مافوق انسانند، غافل از این که آنان انسانی مافوقند. اگر این گونه باشد که می پندارند، چرا باید آنان برای ما اسوه و حجت باشند و ایشان را میزان اعمال ما قرار دهند؟

می گوییم: علی علیه السلام و زهرا علیها السلام نمی توان شد، اما مالک و فضه هم نمی توان؟ زهرا علیها السلام شدن پیشکش، لااقل کنیز او باشیم. فضه آن قدر مواسات دارد که اگر زهرا علیها السلام گرسنه است او هم گرسنه باشد و اگر اهل بیت روزه اند او هم روزه باشد و اگر آنان ایثار کردند او هم ایثار کند و در همه حالات، چه شدت و رخا و چه محنت و بلا، سهیم و شریک شان باشد.

به راستی چه اندازه با امام زمان خود ارواحنا فداه مواسات داریم و غم او را غم خود می دانیم و مشکلات و سختی های او را مشکلات و سختی های خودمان. نباشیم همچون کافرانی که می گفتند: خدا خود اگر می خواست گرسنگان را سیر می کرد (12) و همه تکالیف را به عهده خدا می گذاشتند. نباشیم همچون یهود و اهل کتابی که رسول صلی الله علیه و آله را هم چون فرزندان خود می شناختند (13) و حتی سال ها در انتظارش بودند، اما همین که آمد او را تکذیب کردند و در برابرش ایستادند!! (14)

فضه، این کنیز و دست پرورده زهرا علیها السلام، این عالمه حافظ قرآن و ایثارگر و باوفا، در همه حال مدافع حریم ولایت و اهل بیت عصمت و طهارت بود.

چه آن گاه که عمر بر در خانه علی علیه السلام فریاد می زد و علی علیه السلام را به بیعت می خواند، نخستین کسی که بر در خانه آمد و صدا به دفاع از علی علیه السلام بلند کرد و با عمر احتجاج کرد، فضه بود. (15) و چه آن گاه که زهرا علیها السلام را زخمی به گوشه ای انداختند، کسی که مونس و همدم زهرا علیها السلام بود، فضه بود. (16) .

و چه آن گاه که در شب دیجور وقتی که فریادها در سینه ها گم شده بود و مردان از پای فتاده بودند، آن که مردانه بار سنگین تبلیغ دعوت به اهل بیت و رسوایی خلفا را بر دوش می کشید، فضه بود. و همین است که علی او را «فضتنا» (17) می خواند و او را هم چون سلمان «منا» می داند.

و همین است که علی علیه السلام او را در کنار فرزندان خود می خواند تا بیاید و برای آخرین بار از زهرا علیها السلام توشه برگیرد. (18) .

و همین است که زهرا علیها السلام وصیت می کند که تنها فضه و معدودی دیگر در تشییع جنازه اش باشند. (19) .

و همین است که مستجاب الدعوه می شود (20) و از دامان او عارفه ها و صاحبان کرامات سر می کشند. (21).

ام ایمن

این پرستار (22) مهربان (23) هشیار (24) محمد صلی الله علیه و آله یتیم؛ این آزاده پیشگام مهاجر. این امین وارث دو شهید (25) مجاهد؛ (26) . این محدثه (27) بهشتی (28). مدافع رسول نبی صلی الله علیه و آله؛ این همدم باوفای زهرا علیها السلام، دخت نبی و مدافع همیشه فاطمه، زوج وصی. او اگر چه شیفته و محب رسول صلی الله علیه و آله بود و رسول صلی الله علیه و آله او را مادر خود و باقی مانده اهل بیت می خواند و به دیدارش می رفت (29) و همواره بزرگش (30) می داشت و لبخند بر لبانش می آورد، اما اینها به تنهایی کافی نیست، که این همه نیمی از راه است و نیم دیگر راه را باید با ولای اهل بیت رفت. که به شهادت قرآن در روز غدیر، دین (31) مرضی خدا، دین همراه ولایت است و اکمال و اتمام دین به همین است. و آن چه مانع از گمراهی (32) است، بودن این هر دو با هم است و آن چه باعث هدایت است، تمسک و چنگ زدن به این هر دو است و این دو تا قیامت با همند و هرگز از هم جدا نمی شوند. از این رو ام ایمن اگر چه آزاده بود، اما به خاطر آن همه سفارش هایی که رسول صلی الله علیه و آله در حق زهرا علیها السلام داشت، خود به خدمت زهرا علیها السلام درآمد تا به کمالی رسد. او انصاف و ایثار و شهادت را در این خانه تجربه کرد و در نهایت، عشق و ولاء را از زهرا علیها السلام آموخت و از جام ولای او نوشید و هر چه یافت از همین یافت.

او درس بلند بیداری و حمایت از ولی زمانه را از زهرا علیها السلام آموخت.

چه آن گاه علی علیه السلام را برای بیعت به مسجد کشاندند، آن که در مسجد در برابر همه فریاد اعتراض سر داد و بی پروا خلفا را اهل نفاق خواند، ام ایمن بود. (33) .

چه آن گاه که فدک را غصب کردند، آن که در برابر استبداد خلفا ایستاد و مردانه علیه آنان شهادت داد، ام ایمن بود.

چه آن گاه که همه، زهرا علیها السلام را تنها گذارده بودند، آن که همدم باوفای زهرا علیها السلام بود تا واپسین دم بر بالینش نشست، ام ایمن بود. (34) .

چه آن گاه که هیچ کس را بی اذن زهرا علیها السلام اجازه حضور در تشییع نبود، آن که با خواست زهرا علیها السلام حضور داشت، ام ایمن بود. (35) .

و چه آن گاه که زهرا علیها السلام از دنیا چشم بربست، آن که از فراق او و هم برای اعتراض به خلفا و رساندن پیام مظلومیت علی علیه السلام و زهرا علیها السلام از مدینه هجرت کرد، ام ایمن بود. (36) .

او آن قدر بر فراق یار و مظلومیت او سوخت که بیش از چند صباحی دوام نیاورد (37) و خیلی زود به معشوق پیوست و از تنهایی درآمد، سلام و رضوان خدا بر او باد.

اسماء

اسماء هم سرگذشت و فضایلی شنیدنی دارد.

او مهاجری (38) عالمه، (39) محدثه ای (40) بهشتی، (41) همسر و مادر دو شهید، (42) بسیار عاقل، (43) مدیر، (44) هشیار (45) و نجیب (46) بود.

او مطیع و محرم رسول صلی الله علیه و آله؛ مأنوس و همراه زهرا علیها السلام؛ یار و مدافع علی علیه السلام بود.

او به امر رسول صلی الله علیه و آله مهاجرت کرد و رسول صلی الله علیه و آله در خلوت، خبر شهادت حسین علیه السلام را به او داد. (47) تنها زنی که به وصیت زهرا علیها السلام در غسل او شرکت داشت، او بود. (48) و همو بود که در واپسین لحظات بر بالین زهرا علیها السلام (49) و در دوران بیماریش همدم او بود (50) و باز همو بود که لبخند بر لب های زهرا علیها السلام آورد، پس از آن که مدت ها از لبانش رخت بربسته بود. (51) او در جریان فدک شاهد زهرا بود (52) و علیه شوی خود - ابوبکر- شهادت داد و آن گاه که پس از فوت زهرا علیها السلام، عایشه می خواست به درون خانه بیاید به او اجازه نداد و در جواب اعتراض ابوبکر گفت: زهرا علیها السلام خود این گونه خواسته بود. (53) .

او همواره مدافع و یار علی علیه السلام. چه آن گاه که در خانه او بود و چه وقتی که در خانه دشمن او.

آن گاه که در خانه ابوبکر بود، در جریان فدک به نفع زهرا علیها السلام و علی علیه السلام شهادت داد و به عایشه اجازه ورود به خانه زهرا علیها السلام را نداد. و نیز توطئه خلفا برای کشتن علی علیه السلام را به او خبر داد و فرزندش محمد را دشمن پدر- ابوبکر- و محب علی علیه السلام پروراند تا آن جا که به علی علیه السلام می گفت: شهادت می دهم که تو امام بر حقی و پدرم در آتش است. (54) .

و آن گاه که در خانه علی علیه السلام بود، احادیث و فضایل او را نشر می داد (55) و از او فرزندی آورد به نام عون که در کربلا در رکاب حسین علیه السلام به شهادت رسید. در حالی که از قبل هم فرزند دیگرش، محمد در حمایت از علی علیه السلام به شهادت رسیده بود.