در جنگ احد فاطمه زهرا علیها السلام همراه زنان به احد (در 6 کیلومتری مدینه آن روزگار) رفت. در این نبرد رسول خدا صلی الله علیه و آله به شدت زخمی شد و علی علیه السلام نیز جراحاتی برداشت. فاطمه علیها السلام خون از چهره پیامبر صلی الله علیه و آله می شست و علی علیه السلام با سپر خود آب می ریخت. هنگامی که فاطمه علیها السلام مشاهده کرد که خون بند نمی آید، قطعه حصیری را سوزانید و خاکستر آن را بر زخم پاشید تا خون بند آمد. (12) آن روز پیامبر صلی الله علیه و آله و علی علیه السلام شمشیرهای خود را به فاطمه علیها السلام دادند تا آن را بشوید. (13)

در جنگ خندق که مدینه در محاصره قرار داشت، هر کس به اندازه توان خود از جنگ پشتیبانی می کرد، حضرت زهرا علیها السلام نیز نان می پخت و بخشی از نیازمندیهای مجاهدان سنگر نشین را تأمین می فرمود. در یکی از روزها که برای فرزندان خویش نان تازه آماده کرده بود، نتوانست بدون پدر از آن استفاده نماید، به نزد پدر رفت و گفت: پدرجان! قرص نانی را که می بینید برای غذای فرزندانم آماده کردم، اما دلم آرام نگرفت، ناچار آن را در خط جبهه خدمت شما آوردم. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: دخترم! این اولین غذایی است که پس از سه روز، پدرت بر دهان می گذارد. (10).

تذکر: وجود مساجد سبعه (که یکی از آن مساجد به نام حضرت زهرا علیها السلام می باشد) بر دامنه کوه سلع که در عهد پیامبر صلی الله علیه وآله هنگام نبرد احزاب، (خندق) بر کنار آن حفر گردید نشان و یادگاری از حضور حضرت زهرا علیها السلام در روزهای سخت محاصره است. (11)

در طول 10 سال حکومت پیامبر صلی الله علیه و آله در مدینه 75 نبرد یا مانور نظامی (27 غزوه و 48 سریه) به وقوع پیوست. علی علیه السلام به عنوان فرماندهی دلاور در تمامی غزوات (8) و بسیاری از سرایا شرکت جست.

گاه برخی از این مأموریتهای رزمی پیاپی به خاطر فاصله زیاد جبهه ها از مدینه تا حدود دو یا سه ماه به طول می انجامید. (9) .

به تحقیق می توان گفت، علی علیه السلام بخش زیادی از زندگی 9 ساله مشترکش با فاطمه علیها السلام را در میدانهای جهاد و یا مأموریتهای تبلیغی گذراند. و به دور از خانه و کاشانه خود بود.

در غیاب آن حضرت، همسرش فاطمه علیها السلام به تنهایی وظیفه سنگین اداره خانه و تربیت فرزندان را به عهده داشت، و در این راستا به نحو شایسته ای عمل می کرد تا شوی پیکارگرش با خاطری آسوده وظیفه مقدس الهی خود را به انجام رساند.

فاطمه علیها السلام خود نیز با تمام توان برای یاری سپاه اسلام می کوشید. در کارهای خدماتی و امدادی شرکت می جست. به یاری خانواده های رزمندگان و شهداء می شتافت، و با خانواده شهدا همدردی می کرد. او در نبردها به تهیه باند و مرهم برای مجروحین جنگ می پرداخت. و گاه همراه زنان امدادگر به جبهه می رفت تا در پشت خطوط مقدم عملیات، ضمن تشویق زنان امدادگر و آشنا ساختن آنان به وظائف خطیرشان به مداوای جراحت محارم خویش (پدر و شوهرش) بپردازد.

- رونق بخشیدن به خانه برای حمایت از بهترین مرد روزگار (کفویت علّی علیه السلام)؛

موافقت و همراهی و رضایت به همه فعالیتهای اجتماعی و جهادی حضرت علی علیه السلام؛

تلاش برای تربیت برترین فرزندان (ام الائمه شدن)؛

کسب فضائل و حفظ کمالات بعنوان بهترین دختر برای پیامبر و ارتقاء یافتن به مقام کوثر محمدی و امّ ابیها؛

پشتیبانی و امداد علمی از ائمه معصومین از طریق کتاب آسمانی فرود آمده بر خود یعنی صحیفه فاطمیه؛

رضایت دادن به داشتن فرزندانی محنت پذیر و مصیبت پذیر همچون امام حسن و امام حسین علیهما السلام؛

آموزش زنان مدینه و آموزش مردان از اصحاب خاص پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله؛

ورود به صحنه مبارزه و دفاع از ولایت و درس آموزی در طول تاریخ برای چگونگی دفاع از امامت و حقوق شرعی و قانونی؛

تحت تعلیم قرار دادن فرزانگان از طریق خطبه حماسی و علمی خود؛

دعوت نمودن مردان مهاجرین و انصار در دفاع از اسلام؛

ایجاد یک حرکت تاریخی برای تربیت و ساختن مردان مؤمن در طول تاریخ؛

و نهایتاً ظهور مهدی صاحب الزمان علیه السلام به عنوان فرزند فاطمه علیها السلام.

با اندک مطالعه درباره موقعیت زن در جاهلیت و مقایسه آن با ظهور اسلام، به خوبی می توان دید که اسلام و رسول الله صلی الله علیه وآله تا چه حد به جامعه زنان کرامت بخشید و موجب اعتلای فرهنگ و احیای حقوق آنان شد. در جاهلیتی که زن از همه حقوق انسانی محروم بود. اسلام تمام حقوق اجتماعی و سیاسی و فرهنگی و اقتصادی زنان را احیا کرد.

وقتی احساس می کردند مردان بیشتر از آنان در محضر حضرت هستند و مدت کمتری توفیق درک حضور پیامبر صلی الله علیه و آله را دارند، برای استفاده بیشتر از محضر پرفیض حضرتش، عرض کردند برای ما روز مشخص و وقت ملاقات تعیین فرما؛ چنانکه ابوسعید خِدری نقل می کند: «قالت النساء للنبی صلی الله علیه وآله غلبنا علیک الرجال فاجعل لنا یوماً من نفسک» و حضرت هم این کار را انجام داد «فوعدهنّ یوماً لَقیهن فوعظهن و امرهنّ».(1)

در مورد دیگر، زنان با کمال صراحت از محضر مبارک حضرت استدعا می کنند که نوبت بندی شده تا بتوانند بیشتر محضر حضرت را درک نمایند (2) .

و شما در زندگی زنان صدر اسلام به نمونه های گویایی بر می خورید که در صحنه های اجتماعی و فرهنگی و سیاسی و حتی نظامی حضور می یافتند.

در جنگ بدر، زنی به نام اُم ورقه به خدمت حضرت رسید، و اجازه خواست تا برای مداوای مجروحین جنگ و امدادرسانی به رزمندگان در جبهه شرکت کند و از خدا شهادت در راه خدا را طلب نمود. حضرت به او فرمود خداوند شهادت را بر تو مقرر نموده است. آنگاه او را امام جماعت اهل خانه خود قرار داد و این زن مؤذن رسمی داشت و نماز جماعت برپا می کرد و در آخر هم به دست برخی افراد خانه به شهادت رسید (3).

در جنگ خیبر زنی از قبیله بنی غفار با عده ای از زنان، از رسول الله صلی الله علیه وآله اجازه گرفتند تا در جنگ برای امدادرسانی و مداوای مجروحین شرکت کنند. و حضرت در حق آنان دعا کرد و آنان در جنگ شرکت کردند (4).

در صحیح مسلم روایات متعددی نقل می کند که زنان در رکاب رسول الله صلی الله علیه وآله در جنگها شرکت می کردند. از جمله شخصی به نام «نجده» به ابن عباس نامه نوشته و از او سؤال می کند که آیا زنان در عهد رسول الله صلی الله علیه و آله در جنگ شرکت می کردند؛ ابن عباس جواب می دهد آری زنان در جنگ شرکت می کردند و مجروحین را مداوا نموده و حتی رسول الله صلی الله علیه و آله برای آنها نصیبی از غنائم جنگی قرار می داد. «کان رسول اللّه صلی الله علیه و آله یغزو بالنساء... و یداوین الجرحی و یخذینَ من الغنیمةِ».(5)

مورد دیگر از انس بن مالک نقل می کند که: «کان رسول الله یغزو بامِّ سُلَیمْ و نِسْوةٌ من الانصار اذا غزا فیسقین الماء و یداوین الجرحی».(6)

اُم سُلَیْم با عده ای از زنان انصار در جنگ شرکت می کردند به رزمندگان آب می رساندند و مجروحین را مداوا می کردند.

در روایت دیگر آمده که همین ام سُلَیْم را رسول اللّه صلی الله علیه و آله در جنگ حنین در حالی که خنجری به دست داشت مشاهده فرمودند. از او سؤال کردند این خنجر برای چیست، عرض کرد برای این است که اگر مشرکی به من حمله کرد با این خنجر شکم او را بشکافم! آنگاه حضرت تبسمّی کرد (7)».

ملاحظه می کنید این زن با چه شهامت و شجاعتی در نبرد و صحنه جنگ حق و باطل حضور یافته است!

اینها نمونه هایی از موارد فراوان است که در زمان رسول اللّه صلی الله علیه و آله اتفاق افتاده است و در تاریخ ثبت شده و چه بسا بسیاری موارد هم به فراموشی سپرده شده باشد.

- حضور مستقیم ایشان در صحنه جنگ احزاب و احد؛

حضور در حجة الوداع؛

حضور داشتن در فتح مکه؛

هجرت از مکه به مدینه؛

حرکتهای شبانه برای روشن گری مهاجر و انصار؛

شاگردپروری ایشان؛

نقل روایت از شخص ایشان؛

ارتباط مستقیم با جبرئیل و صاحب کتاب آسمانی صحیفه فاطمیه بودن؛

خطبه خواندن در مسجد مدینه؛

درگیری و محاجّه مستقیم با عمر و ابابکر و مشاجره با حاکم و حکومت؛

مالکیت فدک و دفاع از حق شخص خود؛

رأی سیاسی ندادن به حکومت منافقین صدر اسلام؛

انفاقهای گوناگون و خدمات و اوقاف برای خدمت رسانی به مردم؛

دلاوری، رشادت و صاحب اختیار بودن در موارد متعدد.